Chúng tôi đến giáo xứ Phú Bình khi đêm rằm tháng Tám cận kề để chứng kiến khung cảnh tất bật hoàn thiện những “mẻ” lồng đèn cuối cùng sẽ vận chuyển đi khắp nơi tiêu thụ. Theo các nghệ nhân cao niên ở Phú Bình, nghề làm lồng đèn của giáo xứ có nguồn gốc từ làng nghề ở Bác Cổ (Nam Định). Những người dân di cư ở đây đã mang theo nghề của cha ông rồi cứ thế tiếp tục lưu giữ và truyền lại cho đến ngày nay.
Trong ngôi nhà có 4 thế hệ, với gần 100 năm làm lồng đèn từ khi còn ở Nam Định, chị Nguyễn Thị Ánh Loan chia sẻ cách thực hiện một chiếc lồng đèn hoàn chỉnh. Tấc cả phải trải qua hơn 10 công đoạn từ chẻ lồ ô (một loại giống tre rỗng ruột ), kết kẽm, tạo hình, dán giấy, vẽ hoa văn... Với nguyên liệu làm khung đèn là lồ ô thì giấy dán đèn phải có màu đỏ, đẹp. Tuy vậy, cách tạo hình, dán và những họa tiết trang trí trên đèn mới là yếu tố quyết định làm nên nét đặc thù của từng chiếc đèn. Đây là những công đoạn đòi hỏi không chỉ khéo tay mà còn phải có khiếu vẽ, sự tỉ mẩn, kiên trì của nghệ nhân.
Cứ sau Tết Nguyên đán chừng một tháng, các gia đình nghệ nhân ở Phú Bình bắt đầu rục rịch làm lồng đèn. Đến những ngày cận kề Trung thu, giáo xứ Phú Bình trở nên tấp nập với hàng trăm thương nhân đến mua đèn số lượng lớn để bán ra khắp các tỉnh, thành miền Tây, miền Đông Nam Bộ và cả miền Trung. Nghệ nhân Nguyễn Minh Việt cho biết, lúc này cả nhà ông gồm mấy thế hệ phải tất bật làm suốt đêm ngày, mỗi người một việc, từ người già đến trẻ con thay nhau thực hiện các công đoạn để công việc được thúc đẩy nhanh hơn. Nhiều cơ sở sản xuất chỉ nhận chuyên một công đoạn như làm khung hay dán giấy, vẽ hoa văn…
Người dân giáo xứ Phú Bình có nghề làm đèn lồng truyền thống từ lâu đời.
Hàng năm, cứ đến dịp tết Trung thu, công việc làm đèn lồng ở xứ đạo lại nhộn nhịp hơn ngày thường.
Bộ màu dùng để vẽ trang trí đèn lồng.
Đèn lồng truyền thống được làm bằng tre và giấy bóng màu.
Những mẫu đèn lồng mang hình các nhân vật trong những bộ phim hoạt hình và truyện tranh nổi tiếng.
Một chiếc đèn lồng hình chú gấu Misa.
Ngộ nghĩnh đèn lồng hình voi con.
Những mẫu đèn lồng bướm với nhiều họa tiết trang trí rực rỡ, bắt mắt.
Đã từng có lúc lồng đèn Trung Quốc xuất hiện nhiều trên thị trường cạnh tranh với lồng đèn truyền thống. Tuy nhiên, thị hiếu của một bộ phận người tiêu dùng gần đây đã có xu hướng quay lại với lồng đèn truyền thống, dán giấy kiếng đỏ lấp lánh. Đặc biệt năm nay, số lượng đơn đặt hàng tăng nhiều nên các cơ sở sản xuất ở Phú Bình thường làm cả đêm để kịp hàng cung cấp. Cơ sở của anh Việt ước tính mùa trung thu này làm khoảng 20.000 chiếc lồng đèn các loại, tính cả lồng đèn bóng kiếng và xếp giấy.
Ngoài ra, nghệ nhân làm lồng đèn Phú Bình hiện cũng phải thường xuyên cập nhật các mẫu đèn mới với các họa tiết ngày càng bắt mắt hơn. Chị Nguyễn Thị Ánh Loan cho biết, có khách hàng thích vẽ hoa, tô màu rực rỡ trên giấy bóng cùng phụ tùng đi kèm như lục lạc cho vui tai; cũng có người muốn có thêm những câu đối hay bài thơ trên sản phẩm… Riêng các bạn nhỏ, “nhân vật chính” của trung thu và là khách hàng quan trọng nhất luôn yêu thích các nhân vật trong phim hoạt hình, truyện tranh, nên làng nghề lồng đèn Phú Bình phải đáp ứng tối đa “thị hiếu” đặc biệt này. Nếu trước đây, bộ phim Tây Du Ký nổi tiếng với các nhân vật Tôn Ngộ Không, Trư Bát Giới… đã có các loại lồng đèn ứng với các nhân vật này thì năm nay Phú Bình còn có thêm đèn siêu nhân, ôtô, máy bay và các nhân vật trong truyện tranh Nhật Bản. Tất cả sẽ khiến các em nhỏ thực sự xoắn xuýt, thích thú khi được bố mẹ sắm cho những “người bạn” đáng yêu biết phát sáng này để cùng phá cỗ khi dịp trung thu về.
Từ làng nghề lồng đèn Phú Bình, những ánh đèn ngôi sao, đèn kéo quân, những chú khỉ, voi, siêu nhân trong tạo hình lồng đèn lại rực rỡ khi ánh trăng rằm tháng Tám tỏa sáng. Đó đã và luôn là động lực để các nghệ nhân Phú Bình nối tiếp truyền thống làm lồng đèn truyền thống suốt hơn nửa thế kỷ qua và sẽ tiếp tục truyền lại cho thế hệ sau để lồng đèn Phú Bình vẫn là những món quà đặc biệt, mang đến những niềm vui cho tuổi thơ…
Bài: Nguyễn Vũ Thành Đạt - Ảnh: Đặng Kim Phương
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét