Có chiều dài 84 km, sông Cái còn có tên là sông Phú Lộc, sông Cù, là
dòng sông gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của thành phố Nha Trang.
Theo một giả thuyết lịch sử, người Chăm xưa gọi sông Cái là Ya
Trang, có nghĩa là dòng sông mọc nhiều lau sậy. Từ đó cái tên "Nha
Trang" được hình thành do cách phiên âm của người Việt.
Từ hơn một thiên niên kỷ trước, người Chăm đã tạo nên một cộng đồng dân
cư trù phú ở hai bên bờ sông Cái. Di tích Chăm nổi tiếng của thành phố Nha Trang là tháp Bà Po Nagar, nằm trên đồi Cù Lao bên bờ Bắc của dòng sông. Khu thờ tự này có lịch sử hình thành từ thế kỷ thứ 7.
Một di tích Chăm khác là Hòn Đá Chữ nằm ở cửa sông, gồm hai cụm đá nằm
gần nhau nhô lên giữa mặt nước. Trên Đá Chữ có khắc nhiều ký tự cổ của
người Chăm, do bị bào mòn theo thời gian nên không còn đọc được.
Từ thế kỷ 17, người Việt đến định cư ở Nha Trang và bồi đắp thêm cho đời
sống văn hóa tâm linh trên dòng sông Cái. Không chỉ Việt hóa việc thờ
phụng ở các di tích Chăm cổ, cư dân Việt còn xây thêm miếu Cậu ở mỏm đá
gần Hòn Đá Chữ
Vào cuối thế kỷ 18, dòng sông Cái đã chứng kiến nhiều trận thủy chiến
quyết liệt giữa quân khởi nghĩa Tây Sơn và lực lượng của chúa Nguyễn
Theo thời gian, các khu dân cư của người Việt hình thành ngày một đông
đúc ở bờ Nam sông Cái. Đây là cơ sở để người Pháp tiến hành quy hoạch đô
thị Nha Trang những thập niên cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20
Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, bộ đội ta đã chiếm giữ nhiều làng mạc
ở phía Bắc sông Cái. Quân Pháp hàng ngày cho máy bay ném bom, hạm tàu
nã pháo vào phòng tuyến ta. Cuộc chiến của bộ đội, tự vệ Nha Trang chống
trả quân Pháp diễn ra ác liệt.
Trong kháng chiến chống Mỹ, vùng ngoại vi ở bờ Nam sông Cái là nơi lực
lượng giải phóng xây dựng căn cứ để lãnh đạo phong trào cách mạng Nha
Trang. Giai đoạn này, dòng sông luôn dậy sóng do hoạt động tuần tiễu của
tàu Mỹ. Giữa ta và địch đã có nhiều trận đánh quyết liệt...
Sau khi đất nước hòa bình và thống nhất, sông Cái trở về với dáng vẻ
thanh bình đã đi vào thơ ca. Dòng sông này là nguồn sống của hàng nghìn
gia đình trong bối cảnh đất nước còn nhiều khó khăn
Từ những năm 2000, sông Cái góp phần định hình một diện mạo cảnh quan đô
thị mới cho thành phố Nha Trang. Dòng sông cũng đóng góp những sản phẩm
du lịch hấp dẫn, góp phần vào sự tăng trưởng kinh tế, như “tour” khám
phá sông Cái bằng thuyền, các khu nghỉ dưỡng bên sông...
Với nhiều thế hệ người dân Nha Trang, sông Cái gắn với những kỷ niệm
trải dài từ thuở thiếu thời cho đến khi đầu bạc răng long. Biết bao mối
tình đã đơm hoa kết trái từ những buổi hẹn hò lãng mạn bên bờ sông hiền
hòa
Với du khách phương xa, khung cảnh cửa sông Cái và cầu Xóm Bóng nhìn từ
tháp Po Nagar đã trở thành một hình ảnh ghi dấu trong tâm trí mỗi khi có
dịp ghé thăm thành phố biển tuyệt đẹp ở dải đất miền Trung này...
Quốc Lê
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét