Trong ba lăng mộ đá cổ ở Lại Yên, công trình còn
nguyên vẹn nhất là lăng Phạm Đôn Nghị . Công trình nằm trong một khuôn
viên rộng khoảng 850 m2 trồng nhiều cây xanh. Khu lăng mộ được bao bọc
bằng một bức tường đá ong dày khoảng 0,5m
Các hạng mục của lăng từ ngoài vào trong gồm cổng và cặp chó đá, sau
cổng là khoảng sân với cặp tượng quan hầu dắt ngựa ở hai bên, kế đến là
hương án và am thờ. Hai bên am thờ là hai nhà bia. Các công trình này
đều được làm bằng đá xanh. Sau am thờ là nơi đặt mộ phần
Các chi tiết kiến trúc bằng đá của lăng Phạm Đôn Nghị đều được
chạm khắc rất tinh xảo. Đặc sắc nhất là hình tượng các quan võ được tạo
tác theo lối tả thực rất sinh động, là những tác phẩm đỉnh cao của nghệ
thuật điêu khắc Việt thế kỷ 17 - 18
Các chi tiết kiến trúc bằng đá của lăng Phạm Đôn Nghị đều được
chạm khắc rất tinh xảo. Đặc sắc nhất là hình tượng các quan võ được tạo
tác theo lối tả thực rất sinh động, là những tác phẩm đỉnh cao của nghệ
thuật điêu khắc Việt thế kỷ 17 - 18
Cùng lăng Phạm Đôn Nghị, làng Lại Yên còn một khu lăng mộ đá cổ khác
được công nhận là di tích quốc gia. Đó là khu lăng mộ của Quận công Phạm
Mẫn Trực. Lăng có một quy mô khá lớn, quanh có tường đá ong. Cổng vào
lăng được ghép đá, hai bên là cặp chó đá canh cổng
Sau cổng là khoảng sân rộng, hai bên sân có cặp voi đá lớn. Kế tiếp là
hương án, sập thờ, đẳng thờ và một cổng nhỏ thông sang nơi đặt mộ phần.
Hai nhà bia nằm ở hai bên. Cách bài trí này có một số nét tương đồng với
lăng Phạm Đôn Nghị
Các tác phẩm điêu khắc đá ở lăng Phạm Mẫn Trực cũng rất phong phú. Mặt ngoài hai nhà bia được tạc hình quan võ rất
tinh xảo, được coi là những tác phẩm xuất sắc của nền nghệ thuật điêu
khắc thời Hậu Lê.
Theo sử sách, Quận công Phạm Mẫn Trực là quan võ, từng làm trong đội
tượng binh và tổng thái giám của triều đình vua Lê, chúa Trịnh. Sau khi
mất, ông được an táng trong lăng mộ xây tại quê nhà ở Lại Yên. Sau ba
thế kỷ tồn tại, lăng đã xuống cấp khá nặng và phải chống đỡ để không sụp
đổ
Lăng mộ đá cổ cuối cùng của làng Lại Yên là quan Đề đốc. Lăng được lập
năm 1734, là nơi an nghỉ của Đề đốc Phạm Nguyễn Công (1685-1728), là
tổng thái giám, tham đốc lĩnh đề đốc, ký thọ hầu, chỉ huy các đội tượng
binh, bảo vệ biên giới phía tây vùng Thanh Nghệ Tĩnh
Đây là lăng mộ bị xuống cấp nặng nề nhất trong ba lăng mộ đá Lại Yên.
Sau những thăng trầm lịch sử, nhiều công trình của lăng đã mất mát.
Trong nhiều thập niên, lăng bị bao phủ trong cây cỏ dại giữa một cánh
đồng
Ngày nay, các hạng mục chính của lăng là vòng thành bằng đá ong bao
quanh mộ phần, bia đá và bài vị ở phía sau, phía trước có cặp chó đá,
nghê đá, hương án... mang phong cách thời Hậu Lê, cũng là những nét kiến
trúc đặc sắc nhất còn được lưu giữ
Các tác phẩm điêu khắc đá ở hương án, bài vị, bia mộ... của lăng Đề Đốc
cũng được thực hiện khá cầu kỳ. Hiện tại, lăng đang được trùng tu tôn
tạo trên quy mô lớn
Quốc Lê
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét