Dân dã gỏi chuối non

Nói đến những món ăn quê, tôi thường nghĩ ngay đến món gỏi chuối non. Bởi món ăn dân dã, đạm bạc này đã trở thành món đặc sản trong tiềm thức của tôi, gắn với những kỷ niệm ngọt bùi nơi thôn dã.

Ngày trước, cuộc sống thiếu thốn đủ bề, nên mẹ tôi thường rất tối giản, tiết kiệm trong việc chế biến ra những món ăn hằng ngày. Thay vì bỏ đi những trái chuối non có trong hoa chuối, mẹ luôn tận dụng để chế biến thành món gỏi dung dị, thơm ngon.

Gỏi chuối non dân dã, nhưng rất đậm đà. ẢNH: MỸ DUYÊN

Thú câu cá suối ở vùng cao

Câu cá suối là cả một nghệ thuật, đòi hỏi kỹ năng điêu luyện của người đi câu. Với đặc tính ăn mồi động, người câu phải cho cần câu nằm dọc theo mặt nước và liên tục co duỗi tay theo chiều nước chảy.

Như đã hẹn, chúng tôi có dịp theo chân ông Hồ Văn Thanh ở xã Trà Thủy (Trà Bồng) đi ‘săn cá suối’. Gọi là ‘săn’ cho oai, chứ người dân trên núi chỉ nói đơn giản là ‘câu cá suối’.

'Hành trang' mà ông Thanh mang theo chuyến đi câu khá đơn giản, chỉ có một chiếc cần câu, một cái giỏ đan để đựng cá và cái ống chứa mồi câu. Từ con đường nhựa, sau hơn mười phút đi bộ men theo con đường mòn trong rừng, chúng tôi đã đến địa điểm câu- đó là một dòng suối trong vắt nằm ở xã Trà Thủy.

Trên non cao, những dòng suối chảy róc rách, mát lạnh, nhiều rong rêu là môi trường sống lý tưởng của những loài cá suối. Cá suối sống từng đàn ở các khe đá và nơi nước chảy. Những con cá to nhất cũng chỉ bằng ngón tay cái, thế nhưng, cá suối có đặc tính rất khỏe để có thể bơi ngược cả dòng nước chảy mạnh.

Để câu được cá, người câu phải lội xuống suối ở những đoạn nước chảy

Vệ nông một thuở

Từ xa xưa cho đến tận bây giờ, người dân Quảng Ngãi vẫn luôn giữ lấy nghề nông. Vậy nên, trong hương ước của nhiều làng quê xứ Quảng, người xưa luôn đề cập đến việc vệ nông, với mong muốn người làng sẽ cùng nhau gánh vác trách nhiệm đảm bảo nước tưới, bảo vệ hoa màu...

Ra sức đắp đập, vét mương

Quan niệm “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống”, nên vấn đề tưới, tiêu nước, tức là công tác thủy lợi luôn được người Quảng xưa đặc biệt lưu ý. Trong hương ước các làng Diên Trường (TX.Đức Phổ), Diên Niên (Sơn Tịnh), Long Phụng, Thi Phổ Nhì, Quýt Lâm (Mộ Đức)... đều có rất nhiều điều khoản liên quan đến việc đắp đập, vét mương.

Đập Phước Khánh - con đập nước chung mà người dân hai làng Thi Phổ Nhất và Thi Phổ Nhì (Mộ Đức) từng ra sức đắp, tu bổ hằng năm. Ảnh: Ý THU

Hương rượu Nai Buih

Uống một hơi rượu nếp than do Nai Buih mời, tôi nghe hương rượu thơm nồng, ngọt thanh như thấm vào từng tế bào trong cơ thể. Không khó hiểu, từ lâu, rượu nếp than Nai Buih không chỉ nổi tiếng ở địa phương mà còn lan xa.

Nổi tiếng nhờ chắt lọc kinh nghiệm

Từng nghe danh về rượu nếp than do ông Nai Buih ở làng Krơk, xã Ngọc Réo (huyện Đăk Hà) sản xuất, nhưng trước đây tôi không có dịp thưởng thức. Chuyến công tác mới đây về xã Ngọc Réo khi nghe đề cập đến rượu nếp than, ông A Wiên - Phó Chủ tịch UBND xã bố trí cán bộ dẫn tôi đến gặp Nai Buih.

Thật may, lúc chúng tôi đến nhà, Nai Buih đang phơi cơm nếp, trộn men ủ rượu nếp than. Thấy khách đến, Nai Buih bỏ dở công việc, rửa tay, đon đả trải chiếu, pha trà mời khách. Ngồi tỉ tê chuyện rượu nếp, Nai Buih liền mở tủ lạnh lấy chai rượu nếp than rót một ly đầy mời tôi thưởng thức. Trời nóng, lại đi đường xa, uống ly rượu nếp ướp lạnh chua chua, ngọt ngọt, tôi cảm thấy trong người mát mẻ, tươi tỉnh hẳn ra.

Ông Nai Buih giới thiệu về bánh men. Ảnh: V.N

Về Bình Dương thưởng thức ốc dừa

Du khách có dịp về xã Bình Dương (Bình Sơn) mà không thưởng thức món ốc dừa xào sả ớt thì sẽ tiếc nuối. Món ốc dừa càng thơm ngon, đậm đà hơn khi ngồi thưởng thức bên dòng sông êm đềm, xanh biếc của quê hương nhà thơ Tế Hanh.

Món ốc dừa xào sả ớt luôn hấp dẫn thực khách mỗi khi đến thăm xã Bình Dương (Bình Sơn). Ảnh: Đ.Sương

Đậm đà thịt kho dưa cải

Ngày xưa, lúc còn khó khăn, các bà, các mẹ thường lấy ít mỡ heo để xào dưa cải muối. Còn ngày nay, dưa cải muối được kho cùng thịt heo. Đây là món khoái khẩu của nhiều người.

Trong mảnh vườn trước nhà, mẹ tôi thường trồng vài luống cải bẹ xanh. Khi cải sắp già, chị em tôi lại phụ mẹ nhổ cải để mẹ làm món dưa cải muối chua ăn dần. Cải bẹ xanh muối chua dễ làm, chế biến được nhiều món ăn, có thể để được lâu. Những ngày qua, dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, hạn chế đi lại, để có thực phẩm trong nhà tôi nhớ đến món dưa cải muối của mẹ và bắt tay vào làm.

Thịt kho dưa cải. Ảnh: H.THU

Lòng gà xào mướp

Lòng gà với ruột dai, gan bùi, mề giòn sần sật hợp cùng mướp mềm "đẩy đưa" răng lưỡi. Món xào dân dã đậm đà hương vị làng quê làm vơi âu lo những ngày dịch.

Đức Phổ quê tôi giờ có thêm "mùa Covid-19" khiến bao người lo lắng không yên. Bởi hạn chế ra ngoài để phòng ngừa dịch bệnh nên nhiều người thơ thẩn ngắm khung cảnh vườn nhà cho vơi bớt âu lo. Kìa, giàn mướp hương tươi tốt mặc cho nắng như đổ lửa giữa trưa hè. Lá xanh mướt chen kín làm vơi đi nóng bức. Những trái mướp treo lủng lẳng dưới tán lá xanh đợi người đưa tay hái. Loại mướp này quả ngắn, nhẹ cân nhưng dùng chế biến món ăn khá thơm ngon. Bên dưới giàn mướp, đàn gà bới đất tìm mồi trong bóng che râm mát. Hình ảnh quá đỗi yên bình cho lòng vợi muộn phiền giữa ngày dịch Covid-19 vây quanh.

Đường làng vắng lặng. Chợ quê buồn tênh. Còn chuyện thực phẩm thì khiến bao người phụ nữ thêm lo lắng. Vậy là, họ dùng "gà thả rông, mướp nhà trồng" để chế biến món ăn trong bữa cơm gia đình. Bữa ấy, thường có món lòng gà xào mướp hương với phương pháp chế biến khá đơn giản.

Lòng gà xào mướp hương. ẢNH: TRANG THY

Dưới mái Bắc Đèo Ngang

Chúng tôi đã nhiều lần đến Đèo Ngang theo cách ấy - vào những buổi chiều tà, như năm xưa Bà Huyện Thanh Quan từng đi qua. Như thế, chúng tôi mới cảm nhận được đầy đủ nhất niềm tin tưởng, tự hào về những đổi thay của vùng đất nổi tiếng nghèo đói năm xưa.

Đèo Ngang - dải đất chót cuối của Hà Tĩnh, từ xa xưa đã luôn gợi nhiều xúc cảm. Nằm trên dải núi Hoành Sơn (thuộc dãy Trường Sơn) đâm ngang ra biển Đông nên trong những cuộc chiến chinh, Đèo Ngang trở thành biên trấn vững chãi. Mái Bắc Đèo Ngang là vùng đất thuộc huyện Kỳ Hoa xưa; sau nhiều lần tách nhập địa giới hành chính, đến năm 1841, vua Thiệu Trị đổi tên huyện Kỳ Hoa thành huyện Kỳ Anh (Hà Tĩnh).

Hồng Lĩnh - nối mạch đất thiêng

Nếu nói Hà Tĩnh là đất cổ Việt Thường thì vùng đất thuộc Minh Giang, Kẻ Treo, Kẻ Bấn, Kẻ Vọt xưa, TX Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh) ngày nay là trung tâm của vùng đất ấy. Theo hành trình phát triển của lịch sử, nhất là sau 30 năm tái lập tỉnh, vùng đất này đã có những bước chuyển to lớn.

Một góc thị xã Hồng Lĩnh ngày nay

Thăm “làng đá” Khuổi Ky bình yên nơi biên cương Cao Bằng

Những ngôi nhà sàn ở làng đá một thời mang dáng dấp của nhà Mạc ở Cao Bằng đã ít nhiều chìm vào lãng quên.

Làng đá Khuổi Ky là tên của một ngôi làng khá đặc biệt trong quần thể khu du lịch thác Bản Giốc (xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng), nằm bên tỉnh lộ 206, trên đường vào khám phá động Ngườm Ngao.