Thân cây, cành, lá mít nài giống y như sa kê, nhưng mít nài ra hoa và thành trái dài nhỏ, gọi là dái mít, có hai loại đực (có lớp phấn vàng) và cái (da xanh).
Câu trả lời từ thực tế
Chúng tôi đã về Cần Thơ, gặp anh Lâm Văn Sơn và được anh đưa đến viếng chùa Hiệp Minh, nơi còn lại duy nhất một cây mít nài. Cũng thật may vì trong khu vườn của ngôi chùa này cũng có một cây sa kê có độ cao tương ứng với cây mít nài gần đó.
Dái đực tự héo và rụng; dái cái sẽ phát triẻn thành trái, dài khoảng 20cm, có gai mềm.
Chùa Hiệp Minh nằm cạnh chợ Mít nài (đường Huỳnh Thúc Kháng, phường An Nghiệp, thành phố Cần Thơ). Địa danh này đã có từ xưa và theo lời kể của người dân sống quanh khu vực này thì địa danh hình thành do nơi đây xưa kia có rất nhiều cây mít nài. Vào chùa, gặp lúc một số đạo hữu đang dọn cỏ vườn cây hoa cảnh, chúng tôi hỏi chuyện một bà cụ trên 80 tuổi và vài người khác ở độ hơn 50 tuổi và được chỉ cho thấy cây mít nài nằm về phía bên phải và một cây sa kê ở bên trái khu vườn.
Thoạt nhìn, hai cây như một, giống y nhau từ lá, cành, thân và quả. Đứng giữa hai cây, chú ý quan sát và so sánh, chúng tôi vẫn chưa nhận ra sự khác biệt nào của cây sa kê và cây mít nài! Đến gần từng cây và nhìn soi kỹ từng phần, chúng tôi mới phát hiện ở gần cuống nhứng trái mít nài có nhưng trái nhỏ (đường kính chừng 2 - 3cm, dài 10 - 15cm).
Hỏi thì được biết đó là những hoa mít (thường gọi một cách thông tục là dái mít, như các loại mít khác); có trái phủ lốm đốm những chấm vàng (dái đực) hoặc màu xanh trơn (dái cái). Theo lời các bác ở chùa cho biết, dái đực sẽ tự khô héo và rụng, dái cái lớn dần thành trái mít (đường kính 10 - 14cm). Ở cây sa kê, hoàn toàn không có những trái như dái mít.
Thoạt nhìn, hai cây như một, giống y nhau từ lá, cành, thân và quả. Đứng giữa hai cây, chú ý quan sát và so sánh, chúng tôi vẫn chưa nhận ra sự khác biệt nào của cây sa kê và cây mít nài! Đến gần từng cây và nhìn soi kỹ từng phần, chúng tôi mới phát hiện ở gần cuống nhứng trái mít nài có nhưng trái nhỏ (đường kính chừng 2 - 3cm, dài 10 - 15cm).
Hỏi thì được biết đó là những hoa mít (thường gọi một cách thông tục là dái mít, như các loại mít khác); có trái phủ lốm đốm những chấm vàng (dái đực) hoặc màu xanh trơn (dái cái). Theo lời các bác ở chùa cho biết, dái đực sẽ tự khô héo và rụng, dái cái lớn dần thành trái mít (đường kính 10 - 14cm). Ở cây sa kê, hoàn toàn không có những trái như dái mít.
Chồi non sa kê có bọc lớp mo trước khi bung ra.
Một điểm khác biệt nữa để nhận dạng là đầu ngọn cành cây sa kê ra từng chiếc lá non được bọc trong lớp bao mỏng (như mo bọc buồng hoa cau), lớp vỏ này tách đôi và khô, rụng khi lá bung ra. Trên cây mít nài, lá non ở đầu ngọn cành cây đâm ra không có lớp vỏ bao như vậy.
Chúng tôi xin phép hái mỗi cây một trái và xẻ ra xem thử. Trái mít nài có vỏ ngoài nhìn xa tưởng giống trái sa kê nhưng để bên nhau sẽ thấy gai mít dài hơn; bên trong cũng có xơ, múi mít và cả cồi cuống như các loại mít khác, chỉ khác là trái nhỏ hơn nên múi mít cũng ít, hột mít lại lớn hơn hột mít bình thường nếu so tỉ lệ với kích thước của trái.
Ruột trái sa kê hoàn toàn khác, không có điểm nào tương đồng để có thể nhầm lẫn với trái mít nài. Như vậy, thông tin về cây và trái mít nài trong bài của tác giả Lâm Văn Sơn là hoàn toàn chính xác, không hề có sự nhầm lẫn giữa cây mít nài và cây sa kê như nghi vấn của một số bạn đọc.
Chúng tôi xin phép hái mỗi cây một trái và xẻ ra xem thử. Trái mít nài có vỏ ngoài nhìn xa tưởng giống trái sa kê nhưng để bên nhau sẽ thấy gai mít dài hơn; bên trong cũng có xơ, múi mít và cả cồi cuống như các loại mít khác, chỉ khác là trái nhỏ hơn nên múi mít cũng ít, hột mít lại lớn hơn hột mít bình thường nếu so tỉ lệ với kích thước của trái.
Ruột trái sa kê hoàn toàn khác, không có điểm nào tương đồng để có thể nhầm lẫn với trái mít nài. Như vậy, thông tin về cây và trái mít nài trong bài của tác giả Lâm Văn Sơn là hoàn toàn chính xác, không hề có sự nhầm lẫn giữa cây mít nài và cây sa kê như nghi vấn của một số bạn đọc.
Trái mít nài xẻ đôi, có cùi cuống, xơ và múi mít.
Hột mít nài lớn hơn mít thường, được dùng để nấu các món ăn truyền thống.
Trái sa kê xẻ đôi. Khi trái non, nhìn ngoài vỏ có gai nhưng khi già, mắt nở ra, không còn gai.
Có bao nhiêu loại cây mít nài?
Nhân đây, cũng xin nói thêm, cũng tên gọi mít nài nhưng mỗi vùng mỗi khác. Tiếc rằng, hiện nay trên mạng Internet, có rất nhiều thông tin trái ngược nhau về cây mít nài từ những nguồn đáng tin cậy nhất định; theo chúng tôi, không loại trừ trường hợp cùng tên nhưng khác loại cây. Mong sao, các nhà nghiên cứu chuyên ngành có sự phối kiểm và đưa ra tài liệu chính xác, có sự khác biệt tên gọi theo từng vùng miền.
Theo trang Agriviet.com thì cây mít nài có hình dạng cây và lá giống các loại mít thường gặp, nhưng trái chỉ nhỏ cỡ quả trứng vịt (hoặc to hơn chút xíu), bên trong trái chỉ có xơ và mủ , không ăn được vì mủ của trái này có độc tính, nếu ăn phải thì miệng sẽ bị phồng rộp như bị phỏng vậy. Chỉ riêng bấy nhiêu cũng có thể thấy “cây mít nài” được Agriviet.com nói đến là loại cây hoàn toàn khác với cây mít nài ở Cần Thơ. Chỉ tiếc rằng, thông tin trên Agriviet.com chỉ đề cập sơ sài, không có hình ảnh và tài liệu dẫn chứng.
Cũng theo Agriviet.com, gỗ của mít nài cũng không sử dụng được vì thớ gỗ mềm, xốp, rất dễ bị mục hoặc mối ăn. Nhưng trang web Nhà gỗ Việt Hùng của Công ty cổ phần Việt Hùng, chuyên kinh doanh, chế tác gỗ ở Bình Dương lại đưa ra nhiều thông tin cụ thể và hình ảnh các súc gỗ mít nài của những cây có đến vài trăm năm tuổi. Không biết mấy cây mít nài thuộc loại đại thụ này thuộc loại mít nài chúng tôi ghi nhận ở Cần Thơ hay loại được trang Agriviet.com đề cập, hoặc một loại khác nữa chăng?
Mai Lĩnh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét