Kéo co – Di sản của ASEAN

10 năm kể từ khi được UNESCO vinh danh, cộng đồng sở hữu nghi lễ và trò chơi Kéo co vẫn đang nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị di sản này, để di sản có sức sống bền vững trong xã hội đương đại.

Kéo co là một hình thức sinh hoạt cộng đồng đã có từ lâu đời và phổ biến ở các nước nông nghiệp trồng lúa nước ở khu vực Đông Á và Đông Nam Á. Năm 2015, nghi lễ và trò chơi Kéo co của cộng đồng các nước gồm Hàn Quốc, Campuchia, Philippines và Việt Nam được UNESCO ghi danh vào danh mục Di sản Văn hóa Phi Vật thể Đại diện của Nhân loại.

Còn đối với tộc người Mông ở Sơn La, kéo co thường được tổ chức trong các dịp giao lưu các họ tộc, các bản, các xã trong vùng với nhau. Ảnh: Thông Thiện/Báo Ảnh Việt Nam

Những người phụ nữ Thái ở xã Khổng Lào (huyện Phong Thổ, Lai Châu) tham dự cuộc thi kéo co trong lễ hội Then Kin Pang được tổ chức vào tháng 3 âm lịch hằng năm. Ảnh Thông Thiện/Báo Ảnh Việt Nam

Những bàn tay thể hiện sức mạnh đoàn kết trong trận thi kéo co. Ảnh: Thông Thiện/ Báo ảnh Việt Nam

Thông thường, ở mỗi bản của người Thái, người Lự, người Mông, người Dao đều thành lập những đội kéo co để tham dự ngày hội. Ảnh: Thông Thiện/ Báo ảnh Việt Nam

Nghi lễ và trò chơi Kéo co không chỉ là trò chơi dân gian truyền thống của Việt Nam, mà còn là di sản văn hóa truyền thống của một số nước khác như: Hàn Quốc, Campuchia, Phillippines… Tùy vào mỗi quốc gia, nghi lễ và trò chơi Kéo co được tổ chức ở cấp độ toàn quốc hoặc tại các vùng nhất định trong từng nước. Đơn cử như ở Campuchia, di sản được thực hành thường xuyên bởi các cộng đồng trồng lúa nằm xung quanh Hồ Lớn (Great Lake) của Biển Hồ Tonle Sap và khu vực phía bắc Angkor, di sản thế giới được nhiều người biết đến. Ở Philippines, có Hapao Proper, Nungulunan và Baang nằm ở trung tâm của thị trấn Hungduan thuộc tỉnh Ifugao thực hành Kéo co, nơi đây nổi bật với những ruộng bậc thang rộng ngút ngàn, được ngăn bằng các vỉa đá. Trong khi đó, ở Hàn Quốc, hầu hết thị trấn ở các vùng nông nghiệp đều tổ chức nghi lễ và trò chơi Kéo co. Thực hành này đặc biệt phổ biến ở các vùng đồng bằng rộng và bằng phẳng, như Dangjin, Namhae, Milyang, Uiryeong, Changnyeong và Samcheok.

Niềm vui khi đội của bản giành chiến thắng. Ảnh: Thông Thiện/ Báo ảnh Việt Nam

Tại Việt Nam, có 4 địa phương là Lào Cai, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh và Hà Nội có di sản Kéo co được UNESCO ghi danh. Tuy nhiên, theo PGS. TS Đỗ Văn Trụ, Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Việt Nam, nghi lễ và trò chơi Kéo co là di sản văn hóa vô cùng quý giá, tồn tại ở khắp cả nước, không chỉ trong cộng đồng người Kinh, còn trong các dân tộc như Tày, Dáy, mỗi nơi có một sắc thái riêng, tạo nên sự đa dạng văn hóa. Kéo co không chỉ là trò chơi hay hoạt động thể thao, còn là một nghi lễ thiêng liêng gắn kết với đời sống tinh thần, tâm linh, ước vọng tốt đẹp của cộng đồng, với những sắc thái riêng của mỗi quốc gia và mỗi vùng miền.

Trong các lễ hội cổ truyền, trò chơi Kéo co luôn thể hiện tinh thần tập thể, tính kỷ luật, sức mạnh đoàn kết của cả cộng đồng, ý chí vươn lên giành chiến thắng, rèn luyện thể chất, sức mạnh dẻo dai, sự khôn khéo và sức chịu đựng của con người, giúp con người phát triển toàn diện về trí, đức, tài, nghệ.

Những người phụ nữ Thái ở Than Uyên (Lai Châu) tham gia cuộc thi kéo co trong lễ hội Xòe Chiêng. Ảnh: Thông Thiện/ Báo ảnh Việt Nam

Học sinh trường THCS Dào San (huyện Phong Thổ, Lai Châu) chơi kéo co trong giờ nghỉ lao giữa các tiết học. Ảnh: Thông Thiện/ Báo ảnh Việt Nam

Kéo co là trò chơi có cách thức tổ chức, đạo cụ và sân chơi đơn giản. Một cuộc thi Kéo co có 2 đội, số lượng người đều nhau. 2 đội sẽ nắm vào một sợi dây thừng, ở điểm giữa của dây được đánh dấu bằng một dây lụa đỏ làm mốc. Khi hiệu lệnh vang lên, các thành viên của mỗi đội chơi nắm chặt hai tay vào dây, đội nào kéo được điểm đánh dấu sang phía mình là đội đó thắng cuộc.

Trong khuôn khổ các hoạt động của Ủy ban Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tại New Delhi (ANDC), ngày 26/10/2024, Đại sứ quán Indonesia với cương vị là Chủ tịch luân phiên ANDC đã tổ chức Ngày hội thể thao và gia đình ANDC tại trụ sở ở Ấn Độ. Ảnh: TTXVN

Bên cạnh đó, nhằm tăng cường kết nối và trao đổi giữa các cộng đồng thực hành Di sản, năm 2013, Việt Nam và Hàn Quốc đã phối hợp tổ chức Liên hoan Trình diễn nghi lễ và trò chơi Kéo co tại Hà Nội, với sự tham gia của gần 500 nghệ nhân, người thực hành nghi lễ và trò chơi Kéo co đến từ các tỉnh Bắc Ninh, Lào Cai, Vĩnh Phúc, thành phố Hà Nội và thành phố Dangjin (Hàn Quốc).

Công chúng rất thích thú với màn trình diễn của các nghệ nhân Hàn Quốc. Đặc biệt, dây kéo co của họ chủ yếu được làm từ rơm/rạ và được gia cố bằng các loại nguyên liệu khác như tre, vỏ cây, sợi nylon...

Ngày 22/6/2024, tại New York, Mỹ, Phái đoàn Thường trực tại Liên hợp quốc của các nước thành viên ASEAN và quan sát viên Timor Leste đã long trọng tổ chức Ngày Gia đình ASEAN năm 2024. Phái đoàn Việt Nam chủ trì trò chơi kéo co tại sự kiện.. Ảnh: TTXVN

Ban liên lạc Cộng đồng người Việt Nam tại Singapore tổ chức Lễ hội Trung thu 2024 với nhiều hoạt động đậm chất văn hóa Việt như: Trò chơi dân gian, làm bánh dẻo, văn nghệ, ẩm thực, ảo thuật, rước đèn, phá cỗ… Sự kiện nhằm gắn kết cộng đồng và hướng về nguồn cội, đồng thời giới thiệu văn hóa Việt Nam đến với bạn bè quốc tế. Dịp này, Đại sứ Việt Nam tại Singapore Mai Phước Dũng đã kêu gọi cồng đồng chung tay ủng hộ đồng bào bị ảnh hưởng của cơn bão số 3. Ảnh: TTXVN 

Đã thành thông lệ mỗi dịp hè, Công đoàn và Hội phu nhân phu quân Đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ cùng với các Văn phòng đại diện của các cơ quan Việt Nam tại Washington DC tổ chức buổi sinh hoạt cho toàn thể các gia đình cán bộ, nhân viên với tên gọi “Ngày hội Làng Việt tại DC”. Ảnh: TTXVN

“Khi được UNESCO vinh danh thì di sản này không chỉ là của riêng một cộng đồng hay riêng Việt Nam mà còn là một phần của di sản thế giới, do đó chúng ta cần gìn giữ, phát huy, liên kết các cộng đồng trong nước, từ đó kết nối với các nước khác cũng sở hữu di sản này”, PGS. TS Đỗ Văn Trụ khẳng định.

Bài: Báo ảnh Việt Nam - Ảnh: Thông Thiện

Báo ảnh Việt Nam -