Ngôi nhà tâm linh của đồng bào Cơ Tu

Dân tộc Cơ Tu sống chủ yếu ở ba huyện miền núi cao Đông Giang, Tây Giang, Nam Giang (Quảng Nam), A Lưới (Thừa Thiên - Huế) và một bộ phận khác cư trú ở huyện Đắc Chưng và Kà Lùm (Seekoong, Lào). 

Các nghệ nhân phối hợp thực hiện những chi tiết trên nhà mồ

Nhà mồ là một trong những công trình kiến trúc độc đáo bậc nhất, vừa là văn hóa vật thể, vừa là văn hóa phi vật thể mang tín ngưỡng dân gian truyền thống hướng về tổ tiên, nguồn cội của đồng bào dân tộc Cơ Tu. Huyện Tây Giang đã chủ trương bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa Cơ Tu cho mục tiêu phát triển, trong đó có việc khôi phục nhà mồ - ngôi nhà tâm linh của đồng bào Cơ Tu - tại làng truyền thống của huyện.

Một dòng sông truyền thuyết

Sông Thu Bồn chảy ra Cửa Đại

Lạch Bình Long chảy mãi ra Hàn

Ngó lên Hòn Kẽm đá dừng, 

thương cha nhớ mẹ quá chừng bậu ơi!… 

là những câu ca dao xứ Quảng gắn liền với sông Thu Bồn nổi tiếng dài hơn 200 km.

 Du khách phương Tây trên sông Thu Bồn - Ảnh: Trương Điện Thắng 

Miếu Ông Cọp

Cứ đến dịp Tết nguyên đán, miếu Ông Cọp lại được bà con trong vùng dọn dẹp, sửa soạn, quét vôi mới sáng đẹp bằng tất cả tâm ý. Những ngày Xuân, lúc nào miếu cũng ấm áp bởi hương trầm khói quyện. Và, dù có đi đâu xa, chân trời góc bể, khi nhắc về miếu Ông Cọp hầu như người Hội An xa xứ nào cũng nhớ. Miếu ông Cọp Hội An xuân Canh Dần Đó là một ngôi miếu nhỏ tọa lạc ở Tổ 3, Khối Xuân Mỹ, Phường Tân An, TP. Hội An. Xa xưa, Hội An có 13 ấp, mỗi ấp đều có một đình làng thờ Thành hoàng và các vị thần bảo trợ cho làng. Miếu Ông Cọp được dân làng đóng góp dựng nên từ đầu Thế kỷ 17 và Xuân Thu nhị kỳ đều cúng vọng trang nghiêm. Năm 2007, chính quyền TP. Hội An đầu tư kinh phí trùng tu nên hiện nay, miếu khá khang trang, vững chãi.

Mỹ Sơn kỳ diệu

Thánh địa Mỹ Sơn cách thành phố Đà Nẵng khoảng 69km và cách thành cổ Trà Kiệu khoảng 20 km,. Ảnh: Ph. Kiều

Mỹ Sơn là “kho báu cổ hoành tráng” vô cùng hiếm còn sót lại trên đất nước ta. Theo một số tư liệu thì Mỹ Sơn (xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam) đã đổ nát khá nhiều trước khi được phát hiện, sau đó một số phù điêu, tượng thần… tiếp tục bị đục gỡ trộm hoặc đổ nát thêm vì chiến tranh và sự hủy hoại của thời gian.

Kỳ quan đá núi Cù Lao Chàm

Không chỉ có những bãi biển cát trắng mịn, thơ mộng, đến Cù lao Chàm, với chiếc thuyền con bạn hãy thử một chuyến hành trình vòng quanh đảo để thưởng ngoạn một "kỳ quan" khác: đá núi.

Đá tạo thành những hình thù quái dị mặc sức ta tưởng tượng

Từ đô thị cổ Hội An, bồng bềnh trên chuyến tàu du lịch, vượt qua 10 hải lý trên biển cả bao la mây nước, các hòn đảo xinh đẹp dần hiện ra trước mắt khiến chúng ta ngỡ ngàng.

Đảo Cù lao Chàm (xã Tân Hiệp, Hội An, Quảng Nam) có tổng diện tích hơn 15km2, gồm tám hòn đảo lớn nhỏ: Hòn Dài, Hòn Tai, Hòn Ông, Hòn La, Hòn Lá, Hòn Mồ, Hòn Khô mẹ, Hòn Khô con. Với hệ sinh thái phong phú, đa dạng, những bải biển sạch đẹp, những di tích lịch sử cổ xưa, đảo Cù Lao Chàm xứng đáng được UNESCO công nhận là Khu bảo tồn sinh quyển thế giới (tháng 5-2009).

Gỏi cá Nam Ô

Rong ruổi trên đường “thiên lý” Bắc Nam, bạn hãy dừng chân ở Nam Ô, một làng biển nằm dưới phía nam chân đèo Hải Vân, nổi tiếng với nghề làm nước mắm. Giữa không gian khoáng đạt của núi rừng, sông, biển, bạn có thể thưởng thức món đặc sản gỏi cá Nam Ô mang hương vị độc đáo, chỉ có ở vùng đất: “mênh mông biển nước, một màu thênh thang” này. Món gỏi cá Nam Ô được dọn lên, có nhiều màu sắc bắt mắt Ven quốc lộ 1A, làng biển Nam Ô có chừng mươi hộ bán gỏi cá. Có quán sang trọng, có quán bình dân. Tôi gặp anh Vinh - chủ quán gỏi cá vừa đi hái rau rừng trên đèo Hải Vân về. Chỉ rổ rau còn đẫm hơi sương với nhiều màu sắc, anh cho biết: “Đây là những đọt non của cốc rừng, tim lan, lành ngạnh, rau sưng, lá trâm, lá dừng... với gam màu “tím úa”, chứa nhiều tanin, ngoài việc đem lại hương vị riêng cho món gỏi cá, loại rau này còn giúp tiêu hóa tốt, trị đau bụng tài tình...”.

Bánh khô mè Cẩm Lệ

Bánh khô là một đặc sản xứ Quảng. Khởi đầu người ta thường dùng lúa hay nếp rang cho phồng lên, ngào với đường rồi đóng khuôn để ăn dần, đây là bánh khô nổ. Không biết từ bao giờ, những bà nội trợ ở làng Cẩm Lệ, P.Khuê Trung, Q.Hải Châu, phía nam TP Đà Nẵng sáng tạo một loại bánh khô đặc sản: bánh khô mè Cẩm Lệ (ảnh). Cũng như mọi loại bánh truyền thống VN khác, nguyên liệu để làm bánh khô mè rất đơn giản bao gồm: bột gạo tẻ hay gạo nếp, đường, mè với một ít bột quế Trà My hay nước ép của củ gừng để tăng thêm hương vị. Tuy nguyên liệu đầu vào đơn giản nhưng muốn có thành phẩm bánh khô mè ngon, bổ và đúng “gu” đất Quảng, người làm bánh cũng khá mất thời gian qua rất nhiều khâu chế biến phức tạp.

Sơn Trà - "kho báu mong manh"

Sườn phía đông núi Sơn Trà với con đường mới mở cho xe chạy vòng quanh lên đỉnh núi. Ảnh: La Thanh Hiền

Bán đảo Sơn Trà, từ lâu được coi là lá phổi xanh điều tiết khí hậu, là bức bình phong chặn gió bão cho thành phố Đà Nẵng. Cùng với Ngũ Hành sơn ở phía nam, con sông Hàn đổ ra vịnh Đà Nẵng dưới chân Hải Vân sơn cao vời vợi, bán đảo Sơn Trà góp phần tạo nên vẻ đẹp hài hoà giữa sông, biển, núi - một không gian sơn thuỷ hữu tình hiếm hoi của dải đất hình chữ S.

Khu bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà là một khu rừng xinh đẹp tập hợp của một kho tàng sinh thái phong phú, đa dạng và sống động; đầy sức hấp dẫn đối với du khách với những bí ẩn của rừng tự nhiên. Theo các nhà sinh thái học, hiện nay Sơn Trà có tất cả 287 loài thú, 106 loài chim, 15 loài động vật hoang dã quý hiếm cần được bảo tồn.

Ngạc nhiên ở vườn tượng sông Hàn

Vườn tượng bên bờ sông Hàn, Đà Nẵng. Ảnh: TMB

Như một thói quen từ hơn 40 năm rồi, mỗi lần đến Đà Nẵng, dù bận cách mấy tôi cũng phải đi một vòng dọc đường Bạch Đằng, con phố ven tả ngạn sông Hàn lộng gió. Lần này, nghe nói có vườn tượng đá Non Nước trưng bày tô điểm thêm cho dòng sông Hàn thơ mộng trong dịp diễn ra cuộc thi trình diễn pháo hoa quốc tế 2012 (DIFC), chúng tôi càng háo hức...

Qua báo chí, được biết đã qua 4 mùa lễ hội pháo hoa, năm nào thành phố Đà Nẵng cũng dành một mặt bằng ở vị trí đẹp nhất thành phố bên bờ tây sông Hàn để trưng bày các tác phẩm nghệ thuật của làng nghề điêu khắc đá mỹ nghệ Non Nước (Ngũ Hành Sơn). Năm nay, hai cơ sở lớn của làng nghề nổi tiếng này là Tiến Hiếu và Nguyễn Hùng được chọn để trưng bày tác phẩm với quy mô hoành tráng hơn những năm trước.

Nam Ô - huyền sử sắp mất?

“Nhân sinh bách tuế vi kỳ, dã tử đắc táng nhi vinh” (Người sống trăm năm là chuyện diệu kỳ, nhưng cái vinh của con người ta là chết mà được chôn), cụ Sáu Hào, 86 tuổi, ở làng Nam Ô, dưới chân núi Hải Vân (Đà Nẵng), nói với chúng tôi về cái lẽ sống chết, vinh nhục ở đời khi nghe hỏi về chiếc quan tài cụ để sẵn cho mình bên giường.

Từ Nam Ô nhìn lên Hải Vân - Ảnh: Hồ Trung Tú

Huyền thoại trong tâm thức dân gian

Ngồi trước mặt tôi không chỉ là một người dường như của “muôn năm cũ” còn lại mà là nhân chứng, nếu có thể nói như vậy, của một thiên tình sử lắm vẻ vang mà cũng nhiều đau đớn từ tận 700 năm trước.