Ai vô Bình Định mà coi ...

Câu ca dao nổi tiếng “Ai vô Bình Định mà coi, con gái Bình Định múa roi đi quyền” đã tạo nên sức hấp dẫn mạnh mẽ đối với khách phương xa về một vùng sơn thủy hữu tình, cảnh quan kỳ thú. Đó chính là đất võ Bình Định, xứ sở của những truyền thuyết lịch sử gắn liền với vương triều Tây Sơn oai hùng.

Sông nước Hầm Hô. Ảnh: Thanh Hương

Những năm trước, từ Hà Nội hay TPHCM tới Bình Định thật nhiêu khê, không có lựa chọn nào khác hơn là ngồi ô tô hoặc tàu hỏa ê mình và tốn nhiều thời gian. Ngày nay, sân bay Phù Cát đã hoạt động trở lại, chỉ trong khoảng hơn 1 giờ bay từ Hà Nội và chừng 40 phút từ Sài Gòn, du khách đã có mặt tại sân bay Phù Cát.

Đến với Bảo tàng Quang Trung

Tọa lạc ở huyện Tây Sơn, cách thành phố Quy Nhơn 60km, giáp với huyện An Khê (Gia Lai), Bảo tàng Quang Trung chứa đựng bao điều bí ẩn của lịch sử. Tưởng như điều bí mật ấy sẽ ngủ yên sau hàng trăm năm nay, nhưng nó đã được đánh thức trong Festival Tây Sơn - Bình Định năm 2008, được tổ chức vào những ngày tháng 8.  Toàn cảnh bảo tàng Đền thờ tam kiệt Ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ, lẫy lừng nhất vẫn là vua Quang Trung - Nguyễn Huệ. Nhà Tây Sơn có gốc họ Hồ ở Nghệ An, sau đó di cư đến Bình Định.

Tháp Bánh Ít

Trên quốc lộ 1A, theo hướng bắc-nam, qua khỏi cầu Bà Di thuộc địa phận thôn Đại Lộc, xã Phước Hiệp, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định, nổi bật trên nền trời xanh là những ngôi tháp cổ sừng sững trên ngọn đồi nằm phía bên tay trái. Khi nghiên cứu quần thể kiến trúc này, người Pháp ghi tên tháp là Tour d’Argent (tháp Bạc), nhưng người địa phương xưa nay vẫn gọi đó là tháp Bánh Ít. Đây là cụm quần thể tháp cổ Chăm Pa có nhiều tháp nhất hiện còn trên đất Bình Định. Quần thể tháp Bánh Ít được xây dựng khoảng gần 1.000 năm trước, dưới thời hai quốc vương Harivarman IV và V; trong giai đoạn phong cách kiến trúc Champa chuyển tiếp từ phong cách Mỹ Sơn A1 và phong cách Bình Định. Cụm tháp hiện có 4 ngọn, nhưng căn cứ vào dấu tích còn lại, số lượng hạng mục ở đây còn nhiều hơn và đã đổ nát. Quả đồi dốc thoai thoải về phía Đông. Trên đường đi tới tháp chính, ngang qua những dấu vết đổ nát của hai lớp tường xây bằng gạch, đá ong là tháp cổng. Qua tháp cổng là một khoảng sân, nơi đây còn dấu tích vòng tường thành bao quanh khu trung tâm.

Kỳ vĩ Ghềnh Ráng

Những tảng đá núi nhấp nhô, ngổn ngang giữa ngàn lớp sóng vỗ; cỏ cây ướt đẫm sau những trận mưa bất chợt; mặt nước biển xanh màu ngọc bích bên dải cát mịn… Tất cả tạo nên một Ghềnh Ráng nguyên sơ, một bức tranh sơn thủy hữu tình kỳ vĩ và thơ mộng.

Câu cá ngày biển động tại bãi tắm Tiên Sa

Ghềnh Ráng là một quần thể sơn thạch của dãy núi Xuân Vân chạy đến sát chân biển phía nam thành phố Quy Nhơn, Bình Định. Điểm xuất phát lý tưởng để khám phá danh thắng này là những bãi tắm kéo dài từ đường An Dương Vương đến đường Hàn Mặc Tử - nơi có cổng chào tham quan Ghềnh Ráng.

Eo Gió Quy Nhơn

Những nốt nhạc hòa quyện trong cung bậc của những cơn gió lùa vào các hang động, tiếng sóng biển rì rào, tiếng róc rách của những con suối nằm trong khe núi, tiếng đàn yến lao xao… Đến Quy Nhơn bạn hãy một lần ghé qua Eo Gió.

Eo Gió nhìn từ trên cao

Eo Gió  thuộc thôn Hưng Lương, xã Nhơn Lý, nằm cách Quy Nhơn hơn 20 km về hướng đông bắc. Đây là thắng cảnh đẹp, mang dáng vẻ hùng vĩ bậc nhất ở Bình Định.

Gỏi lá Kon Tum

Gỏi lá là một đặc sản của phố núi Kon Tum, xuất hiện ở nơi đây từ năm 1995. Món ăn này đặc biệt cả về tên gọi lẫn hương vị. Ai đến với thành phố Kon Tum cũng muốn tìm đến số 77 Hùng Vương - địa chỉ quán gỏi lá nổi tiếng của ông Trần Văn Nhơn - để thưởng thức một lần. Món gỏi lá Kon Tum  Gỏi lá đúng kiểu phải có đủ 40-50 loại lá gồm: mơ lông, đinh lăng, lá sung, lá cải, tía tô, lá bứa, hồng ngọc, lá chua, lá ổi, lá chùm ruột, lá xoài..., và các loại rau gia vị như hành, rau húng, rau thơm, rau é tím... Trong đó, ba loại lá không thể thiếu là mơ lông, đinh lăng và lá sung, ngoài tác dụng tạo hương vị còn dùng để quấn gỏi. Mùa nắng khó tìm lá hơn, cố gắng lắm chỉ được chừng 15-20 loại. Vì vậy, khi muốn thưởng thức món ăn đặc biệt này bạn phải đặt trước, chủ quán mới có thời gian chuẩn bị.

Ký sự Măng Đen

Những khách sạn trong vườn thông xanh mát ở Măng Đen. Ảnh: Hồ Sĩ Bình

Nhiều năm sống ở thành phố biển, quen nghe tiếng sóng vỗ về, nhưng lòng không nguôi ngoai một nỗi nhớ về Tây nguyên bởi tôi đã có nhiều năm dạy học ở vùng cao ấy. Vì thế, khi có cơ hội tôi lại vội vàng thu xếp công việc để lên đường.

Sinh thời, nhà báo Đặng Ngọc Khoa có lần đi Tây nguyên về, say sưa kể chuyện Măng Đen, một vùng đất tôi vẫn còn nặng nợ nỗi niềm hạnh ngộ, đầy xao xuyến, đôi khi vấn vương thương cảm. Rồi nhớ, Khoa lại đọc thơ, những câu thơ đóng vào lòng tôi một dấu ấn của hẹn hò tiếc nuối. "Tay buồn vì không ai nắm / Cái chân buồn thì nhớ con đường / Cái bụng đau như con suối cạn / Cái ngực bồi hồi lại nhớ Măng Đen…".

Cao nguyên đông Trường Sơn

Đông Trường Sơn. Ảnh: Phạm Mạnh Anh

Chúng tôi đến Pleiku trời vừa tối. Phố núi hôm nay lộng lẫy quá, đèn giăng khắp nơi, những kiến trúc vượt tầng trời... nhưng đi loanh quanh mãi vẫn không tìm lại được cái cảm giác rong chơi “phố núi cao, phố núi đầy sương, phố núi cây xanh trời thấp thật buồn, anh khách lạ đi lên đi xuống..." (*).

Phố núi đổi thay nhiều quá, hào nhoáng quá đối với ký ức về Pleiku của một người ở xa trở lại thăm sau hơn ba mươi năm đằng đẵng. Bụng đói, chúng tôi tìm một nơi ăn tối. Cái lạ ở Pleiku là mì phải gọi là bún mới đúng vì trắng nhách và sợi nhỏ; còn mì quảng thì lại giống bánh đa. Nhưng khi đói thì món gì cũng xơi được.

Tản mạn Xẻo Quýt

Xẻo Quýt là khu rừng tràm rộng khoảng 200.000 m2, thuộc huyện Cao Lãnh, Đồng Tháp. Nơi này xưa kia là căn cứ của tỉnh ủy Kiến Phong (Đồng Tháp). Đến đây vừa thưởng thức vẻ đẹp của rừng tràm, vừa là tham quan những di tích cách mạng: hầm trú ẩn, chòi làm việc...

Nhưng thôi, chuyện kể về Xẻo Quýt xin dành cho một dịp khác, hôm nay chỉ kể chuyện đàm đạo của cha con Hai Ẩu về địa danh Xẻo Quýt thôi.

Bùm hỏi: Xẻo Quýt nghĩa là gì ba?

Hai Ẩu: Xẻo là một danh từ của dân miền Tây, để chỉ ngọn nước nhỏ hơn rạch. Rạch là dòng nước đổ ra sông nhưng nhỏ hơn sông. Tóm lại, theo thứ tự lớn nhỏ thì là sông, rạch, xẻo. À, còn có danh từ mương, mương cũng giống xẻo, nhưng khác cái là mương là dòng nước do người ta đào, còn xẻo là do tự nhiên mà có!

Nhị Thanh - hang động giữa phố núi

Cửa động Nhị Thanh. Ảnh: Khuê Việt Trường 

Nhìn từ bên ngoài, nơi này chẳng có gì đặc biệt, trông giống như cổng của một ngôi chùa bình thường dựa vào vách núi. Con đường trước cổng chùa có nhiều hàng quán, bán từ chai rượu "đặc sản" đến các loại thuốc Nam để cho khách mua về ngâm rượu. Nhưng khi bước chân vào chùa là gặp một không gian khác, hang động ngay trong lòng thị tứ của phố núi Lạng Sơn. 

Có lẽ không có một hang động nào mà du khách có thể dừng lại ở bên vệ đường, thong dong bước chân vào tham quan như động Nhị Thanh. Động Nhị Thanh thuộc phường Tam Thanh, Lạng Sơn, nằm ngay giữa lòng thành phố Lạng Sơn, rất dễ dàng tìm kiếm và là một trong những nơi du khách không nên bỏ qua khi đến tỉnh miền núi Đông Bắc sát biên giới Trung Quốc này.