Phiêu diêu đỉnh đèo

Với nhiều người, Mã Pí Lèng là con đèo hiểm trở nhất, hoặc ít nhất là một trong "tứ đại đỉnh đèo" của Việt Nam (gồm: Mã Pí Lèng, Pha Đin, Khau Phạ và Ô Quy Hồ). Hiểm trở nhất, chứ không phải dài nhất, vì Mã Pí Lèng "chỉ" dài 20 km (dài nhất là đèo Khánh Vĩnh nối Nha Trang và Đà Lạt, 33 km). Hiểm trở, vì phải lên nhiều dốc thật cao, qua nhiều cua thật gắt. Kỳ vĩ,vì giữa cao nguyên đá chập chùng, mây ở dưới chân, nhìn xuống là vực sâu thăm thẳm lởm chởm đá tai mèo.

Một đoạn đèo Mã Pí Lèng. Ảnh: PHN

Về nơi còn lưu giữ tục nhuộm răng đen

Là một trong những bản đầu tiên của cả nước được đón nhận danh hiệu văn hóa, đến nay bản Bộng vẫn còn lưu giữ được những nét đẹp cổ truyền, trong đó có tục nhuộm răng đen. 

Bà con dân tộc Thái ở bản Bộng, xã Thành Sơn (Anh Sơn) vẫn còn lưu giữ được những ngôi nhà sàn cổ. Ảnh: Công Khang

Từ ngã ba Cây Chanh – nơi dòng sông Con hòa vào sông Cả (sông Lam), men theo con đường gập ghềnh tiến vào thung lũng Thành Sơn (Anh Sơn). Từ trung tâm xã qua chiếc cầu treo bắc qua sông Con, phía bên kia là bản Bộng. Con đường dẫn về bản thấp thoáng bóng cây cọ và những ngôi nhà sàn cổ kính. Trước mái hiên, những cụ già ngồi nhai trầu bỏm bẻm, lưng địu cháu nhỏ, tay thoăn thoắt với xe chỉ và con thoi.

Độc đáo giàn phơi lúa rẫy của đồng bào vùng cao .

Những chiếc giàn phơi lúa rẫy từng gắn bó với cuộc sống nương rừng của người vùng cao. Sau khi gặt về người ta xếp lên giàn phơi chờ cho khô hẳn mới chuyển vào kho.

Một chiếc kép hình thang ngược của người dân bản Na Khốm, xã Yên Na, huyện Tương Dương. Ảnh: Hồ Phương 

Bản Na Khốm xã Yên Na huyện Tương Dương là bản Thái cổ có lịch sử hàng trăm năm, nơi có nhiều người từng là chức sắc thời phong kiến nay vẫn sống chủ yếu nhờ nghề làm rẫy.

Ngọt lịm mùa 'hồng ngâm' ở ngoại ô thành Vinh

Các xã vùng ngoại ô thành phố Vinh như Nghi Ân, Nghi Đức đang vào mùa hồng. Những cây hồng đã được trồng lâu năm được nhiều người ưa thích bởi vị ngọt thơm.

Tháng 9 âm lịch hàng năm, tại xã Nghi Ân, Nghi Đức (ngoại ô thành phố Vinh), những vườn hồng bắt đầu đến mùa chín độ. Người dân nơi đây trồng chủ yếu 2 loại hồng vuông và hồng trứng. Trong ảnh, những quả hồng vuông đã bắt đầu ngả màu vàng, loại hồng này sẽ ăn ngon và ngọt nếu được ngâm với nước lã chứ không phải chín cây. Ảnh: Thiên Thiên

Hương vị tuổi thơ trong chén chè huỳnh tinh

Được dịp về quê, cô bạn ở Sài thành có hỏi bột huỳnh tinh là gì? Nghe nói bột này ăn mát nên cô ấy muốn kiếm một ít cho đứa con nhỏ ăn dặm. Bỗng dưng việc tìm bột huỳnh tinh hay còn gọi là mì tinh cho cô bạn, vô tình gợi lại cho tôi nhớ một thời thơ ấu cùng chén chè huỳnh tinh của mẹ.

Tôi còn nhớ như in, để có được mẻ bột huỳnh tinh thơm tho, trắng mịn rất công phu. Mẹ tôi đào củ huỳnh tinh trồng sau vườn nhà, chọn những củ già, xay thành bột, cho nước và bột vào chậu, ngâm một đêm cho tinh bột lắng xuống, kết tinh lại dưới đáy chậu, hôm sau mang bột ra phơi nắng đến khô.

Củ huỳnh tinh được mẹ chế biến thành món chè hấp dẫn trong ký ức tuổi thơ tôi. 

Vấn vương cá lúi um nghệ

Mùa mưa đến cũng là lúc cá lúi xuôi theo sông, suối về vùng hạ lưu. Cá lúi đi theo đàn, nên người dân sống dọc sông Vệ quê tôi chỉ việc “canh” con nước để đơm cá. Phần bán, phần dùng chế biến những món ăn dân dã, nhưng với tôi, cá lúi um nghệ vẫn là món hấp dẫn nhất.

Cá lúi mùa mưa con nào con nấy mập ú, bụng căng tròn đầy trứng. Má bảo, cá lúi sống ở vùng nước “động”, lại thường xuyên di chuyển nên sạch. Vì vậy, khi mua về không cần phải đánh vảy hay làm ruột, chỉ cần bỏ đầu, rửa sạch rồi ướp chút hành, mắm, muối, đường, bột nêm, hạt tiêu, dầu và tất nhiên là không thể thiếu nghệ tươi giã nát. Trộn đều và để 30 phút cho cá ngấm gia vị. Bắc nồi lên bếp, phi hành tím cho thơm, để nguội rồi xếp cá đã ướp vào nồi, đổ nước dừa vào và đun to lửa.

Cá lúi um nghệ. 

"Măng cụt rừng"- đặc sản vùng cao

Từ tháng 7 đến 8 âm lịch hàng năm là thời điểm bứa rừng chín rộ, đây cũng là lúc người dân vùng miền núi Quảng Ngãi, đặc biệt là vùng cao Tây Trà lên các cánh rừng “săn” bứa về bán cho người dân địa phương và thương lái vận chuyển về xuôi. 

Cây bứa rừng hay còn gọi là cây “măng cụt rừng”, đây là loại cây gỗ mộc xen với diện tích rừng tự nhiên trên những đồi núi. Cây có chiều cao trung bình khi trưởng thành 5-7m. Trái bứa có hương thơm nhẹ dễ chịu, vỏ màu xanh và ngả vàng khi chín, nhiều hạt, vị chua ngọt xen lẫn, có khía múi bên trong giống như trái măng cụt. Thời gian bứa rừng chín rộ khoảng từ tháng 7 đến tháng 8 âm lịch hàng năm.

Ngoài để ăn như nhiều loại trái khác, theo một số tài liệu y học, từ xưa, bứa đã được coi là một cây thuốc quý trong điều trị các bệnh: mẩn ngứa, ho ra máu, dị ứng, viêm loét dạ dày, tá tràng, tiêu hoá kém, tiêu viêm, hạ nhiệt… Đồng thời, trái bứa và lá còn được sử dụng để nấu canh chua…

Nghĩa tình "cháo xẻ heo"

Chén cháo nóng hổi thơm phức và ngọt lành, ngon đến ngỡ ngàng. Lòng heo vừa vớt ra khỏi nồi xắt vội trên thớt rồi bày lên đĩa, chấm vào mắm pha tỏi, ớt, chanh, đường với vị ngọt lịm quyện vị mặn mà lưu mãi nơi đầu lưỡi. Một bữa “cháo xẻ heo” đã đời nơi thôn dã, gợi nhớ về những ngày xa.

Người bạn có lứa heo nuôi đến kỳ xuất bán nhưng giá quá thấp, thương lái lắc đầu chê ỏng chê eo. Chủ heo thở dài ngán ngẩm rồi buông lời chắc nịch: “Xẻ thịt bán cho bà con hàng xóm, không hết thì muối để dành mai mốt ăn”.

Thế rồi thông tin người bạn tôi xẻ heo được truyền khắp xóm, mọi người rủ nhau đến mua thịt. Tới nơi, mọi người sửng sốt khi thấy chủ nhà cùng hai thanh niên tay cầm dao nhìn chằm chằm vào con heo chừng tám mươi cân vừa thọc huyết nằm trên tấm bạt trải giữa khoảng đất trống.

Cháo ăn cùng với lòng luộc chấm nước mắm và bánh tráng nướng 

Bức tranh đá ở gành Lá Ngái

Xã biển Bình Châu (Bình Sơn) không chỉ nổi tiếng với thắng cảnh Ba Làng An mà còn có gành Lá Ngái, thuộc thôn An Hải. Vùng biển này hoang sơ, đẹp, kỳ vĩ như một bức tranh tuyệt mỹ được trang điểm bằng đá nằm bên mép biển...

Vượt quãng đường khoảng 20km theo tuyến Mỹ Trà - Mỹ Khê đến xã Tịnh Khê, chúng ta tiếp tục theo Quốc lộ 24B đến chợ Bình Châu rẽ trái đi khoảng vài cây số là đến UBND xã Bình Châu, sau đó rẽ phải. Bon bon trên con đường trải nhựa thẳng tắp, hai bên đường rợp bóng cây dương liễu làm cho chúng ta quên đi những mệt mỏi, căng thẳng, xô bồ nơi phố thị. Ở cuối con đường này, chúng ta rẽ phải vào con đường trong xóm nhỏ.

Gành Lá Ngái rất đỗi nên thơ. 

Phụ nữ nhọc nhằn kiếm sống nơi vùng biên

Ở cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn) dù ở thời điểm nào trong năm cũng có những nhóm người làm thuê và kiếm sống ngay trước cửa chợ.

Người đứng, người ngồi bên vệ đường, dưới gốc cây với đôi quanh gánh, chiếc xe cải tiến, người vác, người gánh hàng hoa quả bán dọc đường, người cõng trên lưng mình những thùng hàng to ngất, có người thì lại đeo trên tay túi hàng nhẹ bán rong cho khách.