Trường Tiền: Thăng trầm của một cây cầu lịch sử

"Trường Tiền là chiếc cầu định mệnh của Huế. Đến Huế mà chưa đứng trên cầu là chưa vô tới Huế, chỉ mới tạt qua Huế mà thôi. Phải chăng vì thế mà từ ngày có mặt, tuy nằm yên một cõi, Trường Tiền đã mang những vết hằn lịch sử sâu nặng nhất của một xứ Huế thăng trầm theo thế sự". 

Trần Kiêm Đoàn - một người con xứ Huế - đang định cư tận Sacramento (Mỹ) đã khái quát như thế về một chiếc cầu duyên dáng, yêu kiều bắc qua dòng sông thơ mộng dẫu một thời chứng kiến sự ác liệt của lịch sử, của chiến tranh...

Cầu Trường Tiền lung linh huyền ảo trong đêm - Ảnh: Phạm Bá Thịnh

Cầu Trường Tiền khởi công xây dựng năm 1897 và hoàn tất năm 1899 dưới triều vua Thành Thái. Đây là chiếc cầu đường bộ đầu tiên bắc qua sông Hương, không chỉ chấm dứt sự chia cắt của bờ bắc - kinh đô của triều đình với bờ nam - nơi đặt tòa khâm sứ của chính phủ bảo hộ (Pháp), mà còn nối liền con đường thiên lý Bắc - Nam bị cách đò trở giang suốt mấy thế kỷ. Hãng Eiffel, Pháp được thuê thiết kế và thi công cầu với hình dáng sáu vài vòng cung bằng thép, mặt cầu lát gỗ lim.

Món ngon từ con hến sông Hương

Gánh cơm hến ở Huế. 

Xưa nay, cơm hến là món ăn bình dân, quen thuộc hàng ngày của người xứ Huế. Ngoài hai "nguyên liệu" chính là cơm nguội và những con hến nhỏ li ti xúc lên từ sông Hương, tô cơm hến còn có rất nhiều gia vị khác. Những năm gần đây, người Huế lại chế biến món hến với bún và mì.

Người dân Cồn Hến thuộc phường Vỹ Dạ thành phố Huế chuyên nghề xúc hến dưới sông Hương để cung cấp cho những người nấu cơm hến, làm chất liệu chính chế biến ra đặc sản "rất Huế" này. Đầu tiên, những con hến xúc lên từ đáy sông được chà xát, rửa ráy sạch sẽ trước khi đem luộc chín. Khi những con hến há miệng người ta khều lấy thịt. Nước luộc hến được lọc lại thật kỹ, đựng vào các bịch nhựa sẽ bán cùng với thịt hến.

Cơm Âm phủ xứ Huế

Cơm Âm phủ là một món ăn có từ lâu đời của đất cố đô, rất đậm “chất Huế” gồm nhiều nguyên liệu tạo thành, đa màu đa sắc nhưng lại rất bình dân.

Đến Huế du khách có thể bắt gặp món cơm Âm phủ ở các nhà hàng lớn hay ngay tại những quán ăn bình dân bên đường. Cơm Âm phủ là một món ăn bình dị nhưng thể hiện nét đẹp của người dân xứ Huế: đôn hậu, thật thà và mến khách.

Tương truyền, khi xưa vua đi vi hành, cải trang thành thường dân gõ cửa một nhà bà góa. Do gia cảnh nghèo khó nên bà góa chỉ có thể dọn ra một chén cơm trắng cùng ít rau cải bình thường. Vua đói và mệt nên ăn ngon lành hết sạch chén cơm của bà. Từ ấy, vua gọi đó là “cơm Âm phủ”.

Cháo lòng chợ Mai ở Huế

Tô cháo lòng chợ Mai. Ảnh: Vũ Hào 

Chợ Gia Lạc - ngày thường gọi là chợ Mai (hiện nay thuộc xã Phú Thượng, huyện Phú Vang, Thừa Thiên - Huế), cách trung tâm thành phố Huế chưa đến 4 cây số. Chợ Gia Lạc chỉ nhóm trong ba ngày, từ mồng 1 đến mồng 3 Tết Nguyên đán. Còn ngày thường, ngoài các hàng hóa, sản phẩm bình thường, chợ Mai có bán một món ăn dân dã nhưng cực ngon là cháo lòng, một nét riêng của ẩm thực xứ Huế.

Chợ ở gần làng Nam Phổ và làng Chuồn nên còn bán nhiều loại “đặc sản Huế” như bánh canh, bánh nậm, bánh lọc, bánh khoái, nem chả… nhắm với rượu làng Chuồn. Muốn đến phố cháo, khách cứ “bắt” xích lô đi từ cầu Trường Tiền, chỉ mất 15 nghìn đồng, là có ngay một tô cháo lòng cũng 15 nghìn đồng nóng hôi hổi “vừa thổi vừa ăn”.

Bún thịt nướng xứ Huế

Bún thịt nướng không xa lạ với nhiều người Việt Nam, nhưng trên đất Huế món ăn này lại có một phong vị riêng biệt. Nó được xem là một đặc sản "không nếm thử thì vô cùng thiếu sót" một khi có dịp đặt chân lên mảnh đất cố đô. 

Bún thịt nướng đặc trưng Huế - Ảnh: N.P.T.

Việc chế biến món này thì đơn giản nhưng để làm đúng với khẩu vị, mang đậm chất Huế là điều không dễ.

Với riêng thịt để nướng, các bà các mệ thường chọn mua thịt ba chỉ hoặc thịt nạc. Xắt thịt mỏng rồi cho vào một tô lớn, sau đó cho gia vị gồm tiêu, mắm, muối, bọt ngọt, dầu, đường, nước sốt, lá lốt, mè trắng. Dùng tay nhồi khoảng 5 phút cho thấm gia vị vào thịt rồi trải ra vỉ. Đưa vỉ thịt vừa kẹp xong lên bếp than, dùng tay trở liên tục để lửa không làm cháy sém thịt.

Bánh bèo Huế dưới mắt Wall Street Journal

Cây bút John Krich của tờ nhật báo Wall Street Journal (WSJ) chia sẻ với bạn đọc một cái nhìn toàn cảnh về ẩm thực Huế, đặc biệt là món bánh bèo nổi tiếng đất cố đô.

Trong tất cả các món bánh mà người ta dùng để nhâm nhi giữa các bữa ăn chính trong ngày, thì bánh bèo Huế - cùng những phụ gia không thể thiếu đi kèm, là nước mắm và tôm nõn, được tờ WSJ đánh giá là xứng đáng đứng ở "tầm vương giả".

Bánh bèo chén xứ Huế

Bánh bèo chén, một trong những đặc sản của xứ Huế. Ảnh Yến Linh 

Đến cố đô Huế, du khách thường được giới thiệu nhiều về ẩm thực, những món đặc sản khá cầu kỳ của người Huế. Thế nhưng nhiều người bạn của tôi chỉ mê mệt với món bánh bèo chén. Món bánh này lại là món ăn dân dã và được chế biến khá đơn giản.

Khu ẩm thực của các loại bánh mà chúng tôi thường đến là con hẻm một bên Cung An Định (đường Nguyễn Huệ và đường Phan Đình Phùng), hoặc là khu bánh Huế trên đường Nguyễn Bỉnh Khiêm với quán Bà Đỏ, Hương Cau… Những hàng quán này được thiết kế không gian thưởng thức thú vị với vườn rộng, cây lá tự nhiên đặc trưng của xứ Huế.

Làng ai mướt quá...

Tôi đến Huế nhiều lần, và lần nào cũng có một cảm giác y như nhau, không thay đổi. Những gặp gỡ tụ tập với bạn bè cũng thế, họ cũng không thay đổi. Những món ăn hương vị cũng y như cũ.

Thời tiết cũng y như thế, không nóng không lạnh hơn, mùa lũ vẫn lụt, mùa mưa vẫn dầm dề thúi đất, mùa đông vẫn buồn đến não lòng, mùa xuân vẫn có cái nắng trong như thuỷ tinh một cách hắt hiu của xứ sở thần kinh.

Chợ nổi trên phá Tam Giang

Không nhộn nhịp và nhiều màu sắc, nhiều sản vật bán mua như các chợ nổi vùng sông nước miền Tây Nam bộ, chợ nổi Ngư Mỹ Thạnh trên phá Tam Giang (Thừa Thiên - Huế) được tổ chức theo kiểu “chợ đuổi”: người mua rong thuyền đuổi theo người bán để mua hàng, không hề nghe một tiếng tranh cãi, ồn ào. 

Một cái chợ lặng lẽ diễn ra trên mặt nước, chỉ cách TP Huế chừng 25km về phía bắc.

Với những dân chài trên chợ nổi, thuyền cũng là nhà. Đêm cả gia đình chài lưới, sáng vào chợ nổi bán cá tôm và những đứa trẻ được đưa vào bờ đến trường. Khi mặt trời lên, chợ lại trở thành một xóm chài

Mưa Huế: Đặc sản du lịch?

Ở xứ Huế có thứ mưa dầm dề “thối đất thối trời”, một thuộc tính tự nhiên bất biến không thể dời đổi. Và người Huế đang nghĩ về sự thuận hòa với đất trời, để sống và làm ăn chủ động hơn, ví như chuyện biến mưa Huế thành một thứ “đặc sản” của ngành du lịch...

Huế nghèo vì mưa?

Học sinh Huế đi học trong mưa dầm - Ảnh: Trương Vững

Dãy Trường Sơn chạy song song bờ biển, đến Thừa Thiên - Huế đột nhiên rẽ một nhánh đâm ngang ra biển Đông, tạo thành một bức tường thiên nhiên hình vòng cung kéo dài từ A Lưới - Nam Đông - Bạch Mã - Hải Vân, chắn ngang hướng thổi của gió mùa đông bắc. Không khí lạnh từ phía Bắc tràn xuống bị bức tường này chặn lại, tạo thành những đám mây dày đặc hơi nước dồn tụ suốt mùa đông, lưu trú ở đây gần như quanh năm suốt tháng.