Thác Ràng trong rừng chiến khu Đ

Con suối Ràng bắt nguồn từ đâu đó trong vùng rừng Tà Lài, chảy ngoằn ngoèo qua vùng rừng xã Phú Lý rồi đổ ra hồ Trị An. Điều trớ trêu là trong thời kỳ chiến tranh, con suối này là nguồn nước hậu cần cho cả hai phía đối đầu nhau: ở đầu nguồn, trong vùng chiến khu Đ, suối là nguồn nước cho các chiến sĩ cách mạng - ở cuối nguồn, đó là nguồn nước cho quân đội Mỹ và Việt Nam Cộng Hòa. Cũng ở đầu nguồn, trong vùng rừng chiến khu Đ, con suối chảy qua ghềnh đá tạo nên một cảnh quan tuyệt đẹp: thác Ràng! Đẹp thì đẹp, nhưng trong thời chiến tranh, đây không phải là... chỗ đi chơi!

Năm 2004, tỉnh Đồng Nai thành lập Khu Bảo tồn Thiên nhiên - Văn hóa Đồng Nai, thác Ràng thuộc địa bàn xã Phú Lý, huyện Vĩnh Cửu nằm trong khu Bảo tồn này.

Là một nơi chưa được biết đến nhiều, cảnh quan còn hoang sơ nhưng tuyệt đẹp, thác Ràng là địa điểm tuyệt vời cho những người yêu thích du lịch sinh thái, thích khám phá.

Thác Ràng cách ngã Ba Trị An khoảng 70 km. Bạn lần lượt qua các tỉnh lộ 767, 768 rồi 761. Những cung đường khá tốt, đi qua lòng hồ Trị An, qua rừng Mã Đà, chiến khu Đ. Đường đèo uốn lượn giữa rừng, nhắc bạn nhớ đến ngày xưa nơi đây là chiến khu Đ, rừng xanh bao bọc "rừng che bộ đội, rừng vây quân thù", bạn cũng nhớ đến câu "Mã Đà sơn cước anh hùng tận" để nghe lòng xao xuyến bồi hồi.

Đặc sản thời khẩn hoang Đồng Tháp

Cơm gói lá sen. Ảnh: Phương Kiều 

Đến Đồng Tháp, đi xuồng tham quan rừng tràm Gáo Giồng xong, bạn có thể thư thả dùng bữa ăn trưa. Ngồi vào bàn, nơi một trong các chòi lá mát mẻ ven bàu sen, bạn sẽ được thưởng thức một bữa tiệc ngon “thấu trời”: cháo cò, cháo rắn nấu đậu xanh ăn với rau đắng đồng; rắn bông súng nướng; chuột đồng (Đồng Tháp là “vương quốc” loài gặm nhắm này) nướng với nước mắm xoài bằm, rồi ốc lác luộc…

Nhưng “ác liệt”, đáng nhớ nhất là món cá lóc nướng trui ăn kèm lá sen non sao mà ngon quá vậy. Vị nhẩn của mật cá hòa vị nhân nhẩn của lá sen non quấn quýt chân răng. Rồi cơm gói lá sen. Cơm nấu bằng gạo huyết rồng với hột sen hấp chín và muối mè, gói trong chiếc lá sen, có thể dùng cho 2 tới 4 người ăn. Ấn mũi dao rạch ba đường vuông góc, vén tấm lá sen lên, sẽ thấy muối mè và hạt sen nổi bật cái màu trắng trên nền cơm đỏ sậm. Cơm ngon, càng nhai càng có vị ngọt và bùi, lại càng bùi béo nhờ tinh chất hột sen và mè tan hòa trong nước bọt. 

Về Sa Huỳnh ăn nhum

Thời điểm này về Sa Huỳnh, Đức Phổ (Quảng Ngãi), du khách sẽ có dịp thưởng thức món nhum chả trứng hoặc thịt heo luộc cuốn bánh tráng chấm mắm nhum - món mắm dân Quảng Ngãi từng đem tiến vua, gọi là mắm “tiến”. 

Săn nhum ở Đức Phổ - Ảnh: V.Q.C.

Theo những cư dân Sa Huỳnh, nhum có nhiều loài như nhum đen, nhum bắn và nhum sò. Trong các loài này, nhum đen sống khá nhiều ở vùng biển tỉnh Quảng Ngãi và nhiều nhất là vùng ghềnh đá xã Phổ Thạnh, Phổ Châu, Đức Phổ.

Về Quảng Ngãi ăn don

Không chỉ để mời khách phương xa mà người Quảng tha hương trở về đều tìm đến quán ăn bát don quê. Vị cay của của ớt bay, vị ngọt dịu của bát don có màu đùng đục... từ lâu món don ăn dân dã trở thành đặc sản của tỉnh này...  Thực khách đến Quảng Ngãi muốn tìm quán don nhanh nhất là đến ngã ba Cống Kiểu nằm trên đường Quang Trung, gần Trường THPT Trần Quốc Tuấn. Nếu có thời gian thì theo đường Lê Trung Đinh về đất Thu Xà (cách TP Quảng Ngãi chừng 10km) hoặc cũng theo con đường này, nhưng đến ngã tư Ba La đi về hướng bắc dọc dòng sông Trà xuống vùng Nghĩa Phú tìm đến những quán don nằm sát bên đường để thưởng thức món don. Còn muốn hỏi chuyện về don, chắc sẽ được trả lời bằng câu ca dao nằm lòng mà ai cũng thuộc: “Nghèo nghèo, nợ nợ Cũng cưới con vợ bán don  Mai sau nó chết cũng còn cặp ui “  Chuyện “cặp ui” là chuyện của một thời. Trong ký ức của người dân từng sống ở thị xã Quảng Ngãi (nay là TP Quảng Ngãi ) thập niên 1960, 1970 chẳng ai quên những gánh don bán trên đường Trần Hưng Đạo. Don đã nấu chín

Mặn mòi rong biển Lý Sơn

Ai đã một lần đến Lý Sơn (Quảng Ngãi) sẽ khó quên được hòn đảo phóng khoáng đầy nắng gió, những khung cảnh đẹp hoang sơ và những món ăn đặc sản biển mặn mòi như tấm lòng người dân huyện đảo.

Món gỏi rong biển đậm đà vị biển - Ảnh: K.N.

Đơn sơ từ thành phần nguyên liệu cho đến cách làm, thế mà mùi vị cứ ngấm ngầm thấm sâu trong nỗi niềm hoài nhớ, nhất là với những ai mới lần đầu nếm thử món ăn từ rong biển sau một chuyến vật lộn với sóng biển trên tàu ra đảo.

Mắm dơi Nước Chạch

Bà Phạm Thị Ngái (83 tuổi) mót con mắm dơi cuối cùng còn sót lại trong hũ, nói: "Dân mình quý mắm dơi lắm. Mùa săn dơi vừa rồi một con dơi bán được hai ngàn đồng đó".  Cũng không ngon lắm đâu, chỉ là con dơi đem muối thôi mà! Nhưng nếu người làng mình mà không làm mắm dơi thì như không còn là con cháu của ông bà mình, không phải là người Nước Chạch nữa, chịu sao được!”. Chỉ đến khi từ giã ngôi làng heo hút giữa Trường Sơn thẳm sâu tôi mới cảm nhận được giá trị của loại mắm lạ này qua câu nói cũng như cách ứng xử với rừng thiêng của người làng Nước Chạch. Nước Chạch là một làng vùng xa của xã Ba Xa, huyện Ba Tơ (Quảng Ngãi), được gọi theo tên của một con suối lớn vốn là con nước chính của một vùng rừng núi rộng bao quanh. Ở Ba Xa, nói đến Nước Chạch, người ta nghĩ ngay đến tập tục săn dơi làm mắm, và mắm dơi trở thành một “đặc sản” của làng Nước Chạch trong cộng đồng người Hre ở Quảng Ngãi.

Món ngon chân quê Quảng Ngãi

Nói đến du lịch Quảng Ngãi, nhiều người cho rằng dải đất miền Trung này không có gì để thưởng lãm. Song có lẽ ít người biết Quảng Ngãi có cả một vùng biển đảo kỳ thú phóng khoáng nắng gió để khám phá và hào phóng những món ăn ngon. 

Món cá kho lột da thịt chắc như thịt gà trông rất gợi thèm...

Ấn tượng nhất ở Quảng Ngãi chính là huyện đảo Lý Sơn với những cảnh đẹp núi lửa hùng vĩ ôm lấy bãi biển xanh ngời nắng gió và những món ăn mặn mòi khó quên. Những món ngon phải kể vào hàng "top ten" của huyện đảo đương nhiên là đặc sản biển. Ngay cả những món hải sản tưởng chừng quen thuộc, nhưng hương vị đồ biển của những món ấy trên đảo dường như mang vị tươi ngon khác biệt và cách xào nấu rất riêng.

Cá Căn nấu ngọt

Từ TP Quảng Ngãi đi xuống hướng đông tới Cổ Luỹ, qua cầu Phú Nghĩa là bạn đã đến với mảnh đất Nghĩa An (Tư Nghĩa) nhỏ hẹp xinh xinh như một hòn đảo nhỏ giữa mênh mông trời nước. Đến Nghĩa An bạn sẽ cảm nhận được cái vị mặn nồng của biển, được sống hoà mình vào giữa không gian mênh mông của trời mây, sông nước với những người dân chài mộc mạc, chân chất, và đặc biệt được thưởng thức những món ăn ngon được chế biến từ các loại hải sản mà người dân đánh bắt lên từ biển. Một trong các món ăn dân dã nhưng nếu bạn được một lần thưởng thức chắc hẳn cả đời bạn sẽ không bao giờ quên được- đó là món cá căn nấu ngọt.

Cá căn là loài cá có thể vừa sống ở cửa sông nước lợ, vừa sống ven bờ biển, thân hình dẹp tương tự như cá rô đồng nhưng mình trắng, có hai sọc đen chạy dọc trên thân. Việc đánh bắt cá căn mới nhìn tưởng đơn giản nhưng thực tế phải có "nghề" thì mới bắt được nhiều. Nếu bắt ở cửa sông thì cần vài tay lưới - nhưng ít người thích kiểu này vì ở cửa sông đa số chỉ có cá căn loại nhỏ cỡ hai ngón tay. Câu ngoài bờ biển có khi may mắn cũng vớ được vài chú cá căn cỡ nửa kí. 

Cá bống sông Trà kho tiêu

Từng được đi nhiều nơi, được thưởng thức món cá bống kho ở nhiều vùng sông nước, nhưng khi ăn món cá bống sông Trà kho tiêu tôi mới nhận ra hương vị vừa lạ lại vừa rất thân quen. 

Cá bông sông Trà kho tiêu. Ảnh: Thảo Nga 

Bắt nguồn từ dãy Trường Sơn đi qua tỉnh Quảng Ngãi trước khi đổ ra biển, sông Trà Khúc chỉ dài hơn 40 cây số, cá tôm không nhiều, cũng không to nhưng con nào ăn cũng ngon, đặc biệt là cá bống. Hằng năm, những trận mưa đầu hè từ thượng nguồn đổ về sông Trà mang theo một lượng lớn sinh vật phù du là thức ăn lý tưởng của cá, nên cá bống mùa nước rất béo.

Hương xưa Phổ Khánh

Nhiều du khách ghé Quảng Ngãi ăn cơm nấu niêu đất với cá bống kho tiêu trong trả (nồi đất), ăn bánh xèo nhân tôm đúc khuôn đất cứ hít hà khen ngon để rồi tìm về làng gốm truyền thống Trung Sơn, Vĩnh An, xã Phổ Khánh (Đức Phổ) tham quan... Ông Trương Minh Long (bìa trái) chuyển sản phẩm gốm lên xe đi tiêu thụ Làng gốm Trung Sơn và Vĩnh An nằm bên quốc lộ 1A, cách TP Quảng Ngãi hơn 50 km về hướng nam với những ngôi nhà ngói san sát. Đi một quãng lại gặp một ngôi nhà có thợ thủ công đang nhào đất, chuốt hoặc phơi sản phẩm. Chiều xuống, từ những lò gốm đang nung màu khói lam tỏa lên như ôm ấp những mái nhà.