Đình Yên Phú: Từ bến sông tới phố hàng

Giữa nhịp phố phường tấp nập hôm nay, ít ai hình dung nơi góc Hàng Mã – Hàng Rươi từng là bến sông Tô Lịch rộn ràng thuyền buôn, là xóm chài Yên Phú xưa bên bờ nước. Từ bến sông thành phố hàng, từ làng nghề tới đô thị, đình Yên Phú vẫn lặng lẽ giữ hồn quá khứ giữa phố phường, kể lại câu chuyện về một Hà Nội từ sông nước mà thành.

Từ xóm chài đến bến sông thuyền buôn nhộn nhịp

Trong sách Hà Nội nửa đầu thế kỷ XX của cụ Nguyễn Văn Uẩn (1912-1991), cho biết dấu tích cổ xưa quanh khu phố Hàng Lược, Hàng Mã, Hàng Cót, Hàng Rươi, nằm quanh bến sông Tô Lịch, khi ấy sông vẫn rộng, thuyền mành xứ Nghệ từ sông Hồng đi sâu vào tận Phủ Từ, nơi con sông dừng lại hào nước bao quan tường Thành Hà Nội xưa. Ta có thể tưởng tượng được cảnh thuyền bè nhộn nhịp gữa hai bên bờ phố xá sầm uất. Chỉ một đoạn sông ngắn mà trên bờ có tới năm ngôi đền miếu đình chùa và mấy chỗ họp chợ.

Bộ sách Hà Nội nửa đầu thế kỷ XX của tác giả Nguyễn Văn Uẩn, bản in năm 1995. Bộ sách được chia làm 6 quyển, dựa trên các khu vực của thành phố. Mỗi quyển có một bài mở đầu nêu những đặc điểm riêng của khu vực nói trong tập sách và các phần, chương theo đặc điểm địa lý và dân cư. Ảnh: Oreka.

Sự dang dở của con phố văn chương

Vai trò của Văn Miếu - Quốc Tử Giám quan trọng trong lịch sử các triều đại Việt Nam, đặc biệt ở Thăng Long - Hà Nội, để khi ra đời, đã nằm sát ngay khu vực Hoàng thành. Ngày nay, di tích này trở thành một di sản trong lòng đô thị Hà Nội, để rồi gần nhất, một đơn vị hành chính mới cấp phường mang tên kép trên. Đây cũng là phường duy nhất ở Việt Nam có tên như vậy.

Mặc dù có lịch sử lâu đời, khung cảnh khu vực này cho đến giờ vẫn là kết quả của một quá trình đô thị hóa chưa hoàn thiện. Dấu vết những đường phố chưa được kết nối, các tên phố và xóm làng cũ trải qua những biến đổi phản ánh sự dang dở ấy. Lịch sử quá trình đổi tên đường phố thể hiện sự biến đổi của ý thức hệ, tư duy hành chính lẫn sự kỳ vọng biểu tượng hóa không gian văn hóa đô thị.

Xóm nghệ sĩ hẻm đình Phú Thạnh

Hẻm nhỏ hẹp, có đoạn chỉ đủ hai xe máy tránh nhau. Đầu hẻm số 199 đường Cách Mạng Tháng Tám, cổng chào có chữ “Đình Phú Thạnh” bằng tiếng Việt và hàng liễn đối chữ Hán sơn màu vàng nâu tạo sự khác biệt với bao nhiêu con hẻm tương tự trong thành phố.

Bên trong hẻm, các mái nhựa chìa ra thụt vào che hàng quán bán hai bên. Bảy tám mươi năm trước, hẻm rộng hơn nhưng qua nhiều năm tháng nhà cửa bên trong lấn dần ra. Phía bên trái, ngôi đình cổ Phú Thạnh trên khuôn viên rộng hơn 500 mét vuông vẫn còn đó, trơ gan cùng tuế nguyệt từ khi hình thành đầu thế kỷ thứ XIX, còn lưu giữ sắc phong do triều Nguyễn phong tặng từ năm 1853. Do có đình này, mọi người gọi hẻm 199 là “hẻm đình Phú Thạnh”.

Người trong hẻm làm đủ nghề, nhưng dấu ấn của những cư dân làm nghệ thuật từng sống ở đây khá đậm nét.

Bánh dừa Tản Đà: Mùi thơm gợi vị xưa, chậm rãi và chân thành

Nằm tại số 263 đường Hồng Bàng, phường Chợ Lớn (quận 5 cũ, TP.HCM), tiệm bánh hơn 40 năm khiến nhiều người thắc mắc vì sao lại có cái tên 'Bánh dừa Tản Đà'.

Một hộp bánh dừa Tản Đà "mix đủ vị" có giá 60.000 đồng - Ảnh: TÚ THANH

Chủ tiệm bánh là chú Phát, người Hoa gốc Triều Châu. Hồi đó chú Phát thường dừng chân ở con đường Tản Đà cho đến khi bán hết. "Người ta quen, gọi luôn là bánh dừa Tản Đà, riết thành tên tiệm luôn", anh Hoàng, cháu của chú Phát, kể.

Suốt 45 năm qua, món bánh giản dị ấy đã trở thành một phần ký ức của bao thế hệ người Sài Gòn, đặc biệt là những ai từng lớn lên nơi khu phố người Hoa nhộn nhịp này.

Làng ngói âm dương trăm năm ở Lạng Sơn hút khách

Làng nghề làm ngói âm dương được giữ lửa suốt trăm năm ở Lạng Sơn nay khoác lên mình diện mạo mới khi trở thành trải nghiệm du lịch nông thôn hấp dẫn.

Làng ngói âm dương truyền thống ở Lạng Sơn

Giữa thung lũng xanh ngát, làng nghề ngói âm dương ở xã Long Đống cũ (nay là xã Bắc Sơn) vẫn âm thầm giữ lửa truyền thống hàng trăm năm.

Những viên ngói nhỏ bé được nặn từ đất sét mịn của vùng trũng đầm lầy, không chỉ làm nên mái nhà bền bỉ của đồng bào Tày mà nay còn trở thành chất liệu văn hóa độc đáo trong phát triển du lịch nông thôn.

Nghệ thuật trình diễn trống đôi, một nét văn hóa rất riêng của người Chăm Hroi

Với người Chăm Hroi (nhánh địa phương của dân tộc Chăm) sinh sống ở xã Vân Canh (Gia Lai), múa trống đôi là di sản văn hóa độc đáo. Mỗi khi tiếng trống đôi vang lên là báo hiệu làng sắp có hội. Ở đó, nghệ thuật trình diễn trống đôi đầy cuốn hút sẽ là tâm điểm, giúp không khí lễ hội thêm phần náo nhiệt và gắn kết cộng đồng.

Theo Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Văn Ngọc, gọi là trống đôi (người Chăm Hroi gọi là K’toong Chigrư) vì biểu diễn bao giờ cũng có đôi, diễn tấu mang tính trò chuyện đối đáp cùng nhau. Biểu diễn trống đôi thường kết hợp với cồng ba - chiêng năm và dân ca, dân vũ dân nhạc, tạo nên một tiết mục văn hóa rất riêng của người Chăm Hroi.

Mỗi khi tiếng trống đôi vang lên là báo hiệu làng Chăm Hroi sắp có hội. (Ảnh: T.N)

Hoa mào gà - linh hồn trong Tết cổ truyền của người Cống ở Điện Biên

Tết Hoa mào gà là nghi lễ đặc sắc trong Tết cổ truyền của người Cống ở Nậm Kè, tỉnh Điện Biên. Đây là lễ hội lớn nhất trong năm của dân tộc Cống, đánh dấu kết thúc một năm cũ mở đầu cho một năm mới tốt lành.

Tết Hoa mào gà là nghi lễ đặc sắc trong Tết cổ truyền của người Cống ở Nậm Kè, Điện Biên

Chùa Bửu Phước bên sông Đồng Nai

Chùa Bửu Phước ở xã Bình Lợi, Đồng Nai (huyện Vĩnh Cửu cũ), nằm bên sông Đồng Nai. Bên kia sông là Cù lao Bạch Đằng (thuộc Bình Dương cũ).

Con đường ở trước chùa tên là đường Chùa Bửu Phước luôn. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Chùa Bửu Phước có cách nay vài trăm năm. Năm 1945-1946, theo tinh thần chỉ thị "tiêu thổ kháng chiến", chùa bị thiêu hủy. Sau này được dựng lại tại ấp 5 cách vị trí cũ 500 m. Năm 1998, Ban Hộ tự cùng Phật tử bàn bạc thống nhất dời ngôi chùa về vị trí ban đầu. Chùa được xây dựng trên diện tích 4.300 m².

'Rừng chết' giữa hồ xanh ở Măng Đen, cảnh đẹp lạ hút khách check-in

Vài năm trở lại đây, bên cạnh thác Pa Sỹ, hồ Đắk Ke, những ngôi làng cộng đồng như Vi Rơ Ngheo, Kon Tu Rằng, Kon Tu Ma, hồ thủy điện Thượng Kon Tum trở thành điểm đến hấp dẫn du khách khi tới du lịch Măng Đen (Quảng Ngãi).

Hồ thủy điện Thượng Kon Tum là hồ nước bán nhân tạo với diện tích hơn 7 km². Giữa mặt hồ phẳng lặng, trong xanh như tấm gương khổng lồ, những hòn đảo lớn nhỏ nhấp nhô, xen lẫn là những lồng bè nuôi cá nằm rải rác tạo nên bức tranh sơn thủy hữu tình.

Lênh đênh trên con thuyền nhỏ giữa mặt hồ, du khách có thể ngắm nhìn những khu rừng nguyên sinh xanh mướt, xa xa là bản làng bình yên của người Xơ Đăng ẩn hiện trong sương và dòng thác tung bọt nước trắng xóa.

Phong cảnh hữu tình ở hồ thủy điện Thượng Kon Tum. Ảnh: Du lịch Măng Đen

Chiếu cói An Xá

Làng An Xá, xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy (Quảng Bình) không chỉ được biết đến là quê hương của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, mà còn nổi tiếng với nghề sản xuất chiếu cói truyền thống. Nhờ những con người tâm huyết, miệt mài “giữ lửa” cho nghề, trải qua nhiều thăng trầm, nghề chiếu cói làng An Xá vẫn được lưu giữ và phát triển.

Dù công việc đan chiếu thủ công vất vả, thu nhập chẳng là bao, nhiều phụ nữ làng An Xá vẫn tâm huyết “giữ lửa” với nghề. (Ảnh: Trung Hiếu).