Trăm năm chùa cổ

Dọc 2 bên bờ sông Vàm Cỏ Đông hiện có nhiều ngôi chùa cổ kính gần 200 năm tuổi. Những cơ sở thờ tự này được lập nên thể hiện tín ngưỡng của cư dân trong quá trình khai khẩn đất đai, hình thành vùng đất Tây Ninh xưa và nay.

Chùa Phước Lưu

Trảng Bàng là vùng đất đầu tiên các di dân từ miền Trung đến Tây Ninh định cư. Trên vùng đất này, hiện còn tồn tại ngôi chùa cổ kính Phước Lưu. Tiền thân của ngôi chùa này là cái am nhỏ, mái lợp tranh được dựng lên ven vùng đất Trảng ngập nước để thờ Phật.

Am đầu tiên được lập vào năm Canh Tý 1840, sau đó, bà Nguyễn Thị Trinh, quê ở Long An (cũ), theo chân các di dân đến xứ Trảng cải tạo lại am thờ Phật. Người đàn bà này có khả năng lên đồng, tiên đoán tương lai, vì thế dân gian gọi bà Trinh là bà Đồng và ngôi thảo am cũng được gọi là “am bà Đồng”.

Chùa Phước Lưu năm 1950

Ngắm cầu ngói cổ, uống nước cối đá ở chùa Trăm Gian thành Nam

Không chỉ Hà Nội mới có chùa Trăm Gian, Nam Định cũng có một ngôi chùa cổ cùng tên, xuất phát từ kiến trúc tổng thể trăm gian.

Chùa Lương (Trăm Gian) được bắt đầu xây từ thời vua Lê Hồng Thuận (1509 - 1515).

Xung quanh cổ tự, còn hệ thống những di tích, chứng tích độc đáo lẫn lạ lùng ở vùng đất được mở mang hơn 500 năm trước.

Chùa Bà Đen - Linh Sơn Tiên Thạch tự

Lễ hội vía Bà chùa Bà Đen là một trong những lễ hội đông người dự nhất Việt Nam

Đã rất lâu rồi, tui đọc được một thông tin thống kê rằng 3 lễ hội có nhiều lượt người tham gia nhất ở miền Nam là:

• Lễ hội vía Bà Chúa Xứ ở Núi Sam, Châu Đốc

• Lễ hội vía Bà Thiên Hậu ở Bình Dương

• Lễ hội vía Bà ở chùa Bà Đen, Tây Ninh

Theo đó, lễ vía Bà Chúa Xứ Châu Đốc là đông nhất với số người tham dự là hơn 2 triệu người. Hai lễ hội còn lại có số người tham dự trên 1 triệu người.

Chùa Bà Đen trong một ngày thường, không phải lễ hội. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Chùa Hang núi Bà Đen

Đường đến chùa Hang

Tiền đường chùa Hang (Linh Sơn Long Châu), luôn đông người lễ Phật. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Ngôi chùa chính trên núi Bà Đen là chùa Linh Sơn Tiên Thạch, tức chùa Bà Đen. Phật tử lên núi Bà Đen lễ Phật thì chắc chắn là lên chùa Bà Đen rồi sau đó mới viếng thăm các chùa khác, nếu có. Chùa Hang chỉ là một ngôi chùa nhỏ ở gần đó, được xây dựng sau chùa Bà Đen rất lâu.

Chùa Bà Đen. Có mấy chùa Bà Đen?

Có một chùa Bà Đen thôi, nhưng nếu nói chùa ở núi Bà Đen thì không phải một mà hơi bị nhiều. Cũng phải thôi, người xưa thường cất chùa trên núi vì nơi đó yên tĩnh, tịch mịch, thuận tiện cho việc tu hành. Một ngọn núi nho nhỏ, chỉ cao chừng 60 met thôi ở Bửu Long đã có đến năm, bảy ngôi chùa huống chi núi Bà Đen cao tới 986 met.

Ngôi chùa xưa nhất, lớn nhất, quan trọng nhất ở núi Bà Đen là chùa Linh Sơn Tiên Thạch, nằm lưng chừng núi ở độ cao khoảng 320 met. Vì là ngôi chùa chính nên chùa được người dân gọi là chùa Bà Đen luôn. Chùa còn được gọi bằng các tên khác như: chùa Thượng, chùa Phật.

Chùa Linh Sơn Tiên Thạch. Ảnh: SunWorld Núi Bà Đen

Di tích chùa Long Thành

Chùa Long Thành còn gọi là chùa Xẻo Son tọa lạc ở ấp Long Thuận, xã Lưu Nghiệp Anh, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh - là một trong những ngôi chùa giàu truyền thống cách mạng.

Cổng chùa Long Thành

Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, chùa Long Thành là trụ sở của cách mạng. Tại đây thường xuyên có các cơ quan của huyện và xã về đóng như: Thường trực Huyện ủy, Huyện đội, Đảng ủy xã Lưu Nghiệp Anh và nhiều bộ phận khác. Các vị sư và bà con phật tử của chùa bất chấp nguy hiểm sẵn sàng hy sinh cả tính mạng của mình để bảo vệ cán bộ, bảo vệ cơ sở cách mạng… Từ đó, ngôi chùa được xem là chỗ dựa vững chắc để cán bộ ta hoạt động và là cái nôi của phong trào cách mạng ở địa phương. Chính tại nơi đây đã xuất phát nhiều trận đánh, đã khởi xướng nhiều phong trào đấu tranh chính trị.

Chùa Ghositaram - Ngôi chùa độc đáo tại Cà Mau

Chùa Ghositaram tại ấp Cù Lao, xã Hưng Hội (Cà Mau) như một "bảo tàng mỹ thuật" thể hiện tài năng của các nghệ nhân Khmer. Ngôi chùa cũng là một trong những điểm đến văn hóa vô cùng độc đáo tại Cà Mau.

Ngôi chùa có tone màu chủ đạo là đỏ, hồng, vàng hài hòa cùng phong cách kiến trúc tháp nhọn. Các hoa văn và phù điêu được trang trí trên các ô cửa và hàng hiên có đậm chất Angkor, kết hợp với những họa tiết cánh sen đầy nhẹ nhàng và tinh tế, cùng hình ảnh hoa thị với đường nét cân đối, sắc sảo và mạnh mẽ. Đây là những điểm nhấn tuyệt vời cho kiến trúc, thể hiện sự trường tồn của nền văn hóa Khmer. 

Chùa Ghositaram là một trong những ngôi chùa Phật giáo Nam tông đẹp và có kiến trúc độc đáo của đồng bào Khmer tỉnh Cà Mau.

Di tích lịch sử Chùa Phnô Om Pung (Sirivansaràma)

Chùa Phnô Om Pung (Sirivansaràma) hay còn gọi là chùa Long Trường, tọa lạc tại ấp Long Trường, xã Tân Hiệp, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh. Chùa được Ủy ban nhân dân tỉnh Trà Vinh xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh tại Quyết định số 543/QĐ-UBND ngày 15/3/2016.

Cổng chùa Phnô Om Pung (Sirivansaràma)

Di tích chùa Krapoumchhuok Chral (Chùa Chà)

Chùa Krapoumchhouk Chral còn gọi là chùa Chà tọa lạc tại ấp Sóc Chà B, xã Thanh Sơn, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh.

Cổng Chùa Krapoumchhouk Chral (Chùa Chà)

Trong những năm kháng chiến chống Pháp, Huyện ủy Trà Cú chủ trương vận động sư sãi trong các chùa làm cơ sở cho cách mạng, chủ trương này được các vị sư sãi và nhiều ngôi chùa trong huyện ủng hộ, trong đó có sư sãi, phật tử chùa Chà. Đặc biệt, sư cả Sơn Lêk đã tích cực tham gia công tác mặt trận đoàn kết dân tộc, trực tiếp giải thích để đồng bào Khmer hiểu rõ âm mưu của thực dân Pháp, đồng thời vận động quần chúng Khmer đoàn kết với đồng bào Kinh, cùng đấu tranh chống kẻ thù. Đặc biệt, trong cuộc tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng 8/1945, tại chùa Chà sư cả Sơn Lêk đã trực tiếp kêu gọi nhiều vị sư đang tu tại chùa cùng với lực lượng Thanh niên Tiền phong, quần chúng nhân dân xã Ngãi Xuyên dùng các loại vũ khí thô sơ như gậy gọc, tầm vông vạt nhọn, súng giả nổi dậy biểu tình thị uy rầm rộ và hô vang khẩu hiệu rồi cùng với lực lượng các nơi khác kéo về chợ Ngã Ba, về tới dinh quận buộc phải giao chính quyền về nhân dân, sau đó kéo về chợ Thanh Xuyên. Trước sức ép mạnh mẽ của quần chúng nhân dân và sự vận động tích cực, nhiệt tình của các vị sư, tên quận trưởng Trần Ngọc Báu và bọn Tề xã đã giao lại chính quyền cho cách mạng.

Chùa Gò - câu chuyện trăm năm

Dường như cả tỉnh Tây Ninh chỉ có một ngôi chùa mang tên gò. Vậy nên, ai cũng biết đấy là chùa Gò Kén, tên chữ là Thiền Lâm tự. Còn trăm năm? Tính đến năm 2024, ngôi chùa này vừa tròn tuổi trăm.

Tượng phật bằng đồng nặng 32 tấn.

Ta có thể tìm dấu tích về tuổi tác của chùa qua hai bia đá, được Hoà thượng Từ Phong cho người chế tác và dựng trước sân chùa. Đấy là hai tấm bia đục từ đá xanh nguyên khối đặt trên lưng con rùa đá. Ngày nay, các bia này được đặt trước tượng hai vị: Văn Thù và Phổ Hiền bồ tát. Trên bia, ngoài 8 chữ Hán nay đã bị mờ nhạt, chỉ có thể đoán đấy là chữ khắc tên chùa và người sáng lập thì vẫn còn các dòng chữ Pháp được khắc rõ nét hơn. Trước nay, hầu như không ai biết dòng chữ Pháp ấy có nghĩa gì. Ngay cả sư trụ trì cũng chỉ biết đấy là các dòng tên người - mà ông đoán là người thiết kế ngôi chùa.

Chùa Điệp Thạch

Chùa Hang là ngôi chùa nổi tiếng của Trà Vinh, tọa lạc ven quốc lộ 54, cách trung tâm thành phố Trà Vinh cũ khoảng 8 km. Trên đường đến đây, khi chỉ mới đi được khoảng 6 km thì cũng trên quốc lộ 54 bỗng nhiên bạn thấy một ngôi chùa Khmer tuyệt đẹp, khiến bạn không đành lòng lướt qua mà phải dừng lại tham quan.

Cổng chùa. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Chùa Sóc Chà

Lại nói về chuyện những chuyến ghé thăm không định trước. Lần này là một ngôi chùa Khmer ở Trà Cú. Mục đích chuyến đi của tui là tới thăm chùa Vàm Rây, ngôi chùa rất lớn do ông Trầm Bê xây dựng, dân ở đây vẫn quen gọi là... chùa Trầm Bê. Thế nhưng dọc đường đi tui bị ấn tượng bởi một bờ tường rất dài vàng rực, kế đó là cổng một ngôi chùa đậm nét Khmer. Quá thích, tui dừng lại và vào viếng thăm chùa cho biết.

Di tích Chùa Chông Bát

Chùa Trô Pras Bat còn được gọi là chùa Chông Bát tọa lạc cách trung tâm thành phố Trà Vinh khoảng 25 km về hướng nam, cách thị trấn Trà Cú khoảng 12 km về hướng đông bắc thuộc ấp Chông Bát, xã Tân Hiệp, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh.

Cổng chùa Chông Bát

Chùa Trô Pras Bat được xây dựng năm 2190 Phật lịch tức năm 1646 dương lịch trong khuôn viên rộng gần 47 héc ta.

Từ những năm cuối thế kỷ XIX và những thập niên đầu thế kỷ XX, sư sãi, phật tử chùa Chông Bát tích cực hưởng ứng các phong trào yêu nước chống Pháp tiêu biểu nhất là phong trào của Nguyễn An Ninh (1924 – 1925).

Vãn cảnh chùa Trúc Lâm Phụng Thùy Sơn trên núi Chín Khúc

Trên đỉnh núi Chín Khúc, Chùa Trúc Lâm Phụng Thùy Sơn vừa chính thức mở cửa đón khách, trở thành điểm đến tâm linh - du lịch mới.

Trên đỉnh núi Chín Khúc, Chùa Trúc Lâm Phụng Thùy Sơn vừa chính thức mở cửa đón khách. Ảnh: Hữu Long

Ngôi chùa được xây dựng ở độ cao hơn 500 m so với mực nước biển, cách trung tâm TP. Nha Trang khoảng 10 km về phía Tây Nam.

Di tích chùa Chrôi Tansa

Chùa Chrôi Tansa tọa lạc ở ấp Bãi Xào Giữa, xã Kim Sơn, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh. Chùa nằm cách trung tâm thành phố Trà Vinh khoảng 40 km về hướng nam theo đường chim bay và cách thị trấn Trà Cú khoảng 05 km về hướng tây nam.

Cổng Chùa Chrôi Tansa

Ngôi chùa Khmer có giảng đường bằng gỗ cổ nhất miền Tây

Giảng đường trong khuôn viên chùa Buppharam được dựng từ hàng trăm cột gỗ, tuổi đời cả trăm năm, còn tồn tại nguyên vẹn ở miền Tây.

Chùa Buppharam (hay còn gọi chùa Cái Giá Chót hoặc chùa Chót) được xây dựng từ năm 1573, đến nay hơn 450 năm. Chùa toạ lạc tại xã Hưng Hội, tỉnh Cà Mau, cách trung tâm TP Bạc Liêu (cũ) khoảng 6 km.

Chùa Sê Rây Vong Sa - ngôi chùa Khmer gặp bên đường

Thường thì khi đi du lịch mình sẽ xác định trước điểm đến, tìm hiểu sơ qua rồi... theo bản đồ mà đi tới đó. Thế nhưng cũng có khi đang trên đường đi thấy chỗ nào ngó coi bộ hay hay thì ngừng lại, ghé vô coi thử dù rằng trước đó chẳng biết tí gì về nơi đó.

Trường hợp ghé vô ngôi chùa Khmer ở xã Định Môn, huyện Thới Lai, Cần Thơ (theo địa danh hành chánh cũ) này chính là như vậy.

Dọc đường thấy cổng chùa đẹp quá, dừng lại chụp hình

Di tích chùa Phnô Sanke Thmây (Chùa Mé Láng)

Di tích chùa Phnô Sanke Thmây còn gọi là chùa Mé Láng tọa lạc cách thành phố Trà Vinh khoảng 50 km về hướng Nam, cách thị trấn Trà Cú khoảng 5 km, thuộc khóm 5, thị trấn Định An, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh.

Cổng chùa Phnô Sanke Thmây (Chùa Mé Láng)

Ngôi chùa cổ trên đỉnh núi ở TPHCM và câu chuyện ít người biết về vua Gia Long

Nằm trên đỉnh núi Thị Vải, phường Phú Mỹ, TPHCM, chùa Linh Sơn Bửu Thiền hơn 200 năm tuổi nổi bật với lối kiến trúc độc đáo, hòa quyện trong thiên nhiên hùng vĩ. Nơi đây không chỉ là chốn tu hành mà còn lưu giữ giai thoại về vua Gia Long.

Chùa Linh Sơn Bửu Thiền tọa lạc tại đỉnh núi Thị Vải với chiều cao hơn 400 m so với mực nước biển, còn được gọi là chùa núi Thị Vải, hay chùa Tổ, chùa Thượng. Trước đây, chùa thuộc khu phố Vạn Hạnh, phường Phú Mỹ, TP Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.

Chùa thuộc hệ phái Bắc tông, có kiến trúc mang đậm phong cách Nhật Bản giữa núi rừng hùng vĩ, với hơn 200 năm tuổi. Trong khuôn viên chùa dẫn lên đỉnh núi còn có hai ngôi chùa khác là Liên Trì và Hồng Phúc.

Khám phá ngôi chùa cổ có kiến trúc độc đáo nhất châu Á giữa lòng Hà Nội

Chùa Một Cột (Hà Nội) không chỉ nổi danh là ngôi chùa cổ có kiến trúc độc đáo nhất châu Á, mà còn là di tích tâm linh được nhiều cặp vợ chồng hiếm muộn tìm tới cầu nguyện.

Tích xưa kể lại, cách đây gần nghìn năm, trong một buổi thiết triều, vua Lý Thái Tông (1028-1054), vốn là một tín đồ của đạo Phật, phái Vô Ngôn Thông, kể cho quần thần nghe về giấc mơ thấy Phật bà Quan Âm ban cho một đóa sen tỏa sáng.

Nghe theo lời khuyên của nhà sư Thiền Tuệ, năm 1049, vua Lý quyết định cho xây công trình Liên Hoa đài (đài Hoa sen) với kiến trúc độc đáo: một điện thờ Phật bà Quan Âm đặt trên một cột gỗ lim trên mặt đất, thể hiện hình tượng bông sen nở trên cuống sen.

Liên Hoa đài nằm trong quần thể chùa Diên Hựu (ý nghĩa là Phúc lành dài lâu), tọa lạc trong viên lâm (vườn cảnh lớn, nơi nghỉ ngơi giải trí của vua) trên phần đất của thôn Thanh Bảo, huyện Quảng Đức, phía tây Hoàng thành Thăng Long. Dân gian còn gọi đây là chùa Một Cột hay chùa Mật.