Dân dã bánh xì ón Xứ Lạng

Khi nhắc đến ẩm thực Lạng Sơn không thể không nhắc đến những món bánh ngon giàu bản sắc văn hóa mà không nơi đâu có được. Trong đó có bánh xì ón - một món bánh truyền thống của người dân tộc Tày, Nùng Xứ Lạng. Từ những nguyên liệu bình dị, dân dã như gạo nếp, đỗ xanh, đỗ trắng… người dân đã tạo nên một món bánh dẻo thơm, mang đậm hơi thở quê hương. 

Bà Hoàng Thị Đồng, phường Tam Thanh, thành phố Lạng Sơn thực hiện các công đoạn làm bánh xì ón

Lộc Bình đánh thức tiềm năng du lịch

Phát huy những lợi thế về cảnh quan, những năm gần đây, các cấp, ngành trên địa bàn huyện Lộc Bình đã và đang tập trung xây dựng, phát triển các sản phẩm du lịch sinh thái, qua đó góp phần không nhỏ trong việc gia tăng trải nghiệm, thu hút đông đảo du khách tới địa bàn. 

Du khách tham quan tại điểm du lịch sinh thái thác Bản Khiếng, huyện Lộc Bình

Huyện Lộc Bình có tiềm năng du lịch phong phú, đa dạng, trong đó nổi bật là tiềm năng du lịch sinh thái với 14 hồ nhân tạo, tiêu biểu như: Tà Keo, Bản Lải, Nà Cáy, thác Bản Khiếng… Lộc Bình cũng là 1 trong 4 tuyến du lịch Vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO của tỉnh. Nổi bật trên địa bàn huyện còn có điểm du lịch núi Mẫu Sơn đã được UBND tỉnh quy hoạch, đầu tư xây dựng thành Khu du lịch quốc gia. Đây là những yếu tố rất thuận lợi cho phát triển du lịch của huyện, đặc biệt là du lịch sinh thái.

Ghé xứ Lạng thưởng thức đặc sản bánh áp chao vịt dân dã

Nhắc đến Lạng Sơn, ngoài đặc sản vịt quay, lợn quay lá móc mật, khâu nhục, bánh ngải... không thể không nhắc đến bánh áp chao biến tấu từ vịt trứ danh.

Từ lâu, bánh áp chao hay bánh vịt chao đã trở thành đặc sản dân dã, khiến thực khách ấm lòng ngày đông giữa phố phường Lạng Sơn tấp nập.

Có nhiều cách giải thích khác nhau cho cái tên lạ lùng của món bánh này. Tên gọi này có thể xuất phát từ cách người Tày, Nùng chế biến đặc sản vùng cao Đông Bắc này là nặn rồi đem chao nóng. Có ý kiến cho rằng tên gọi này xuất phát từ phiên âm của "vịt chao".

Bánh áp chao có cách chế biến đơn giản, hương vị độc đáo. Vỏ bánh được làm từ hỗn hợp bột gạo nếp, gạo tẻ đặc sánh, trộn thêm đỗ tương và khoai môn nạo để tăng thêm độ thơm, giòn, vị đặc trưng. Hỗn hợp bột sau khi trộn đều, đem ủ khoảng 3 - 4 giờ, để khi rán bánh phồng đều.

Bánh được chiên ngập trong chảo dầu nóng cho đến chín. Ảnh: Thu Hiền

Thanh mát bánh gio Đình Lập

Bánh gio là loại bánh truyền thống thường được người dân huyện Đình Lập làm vào dịp Tết Đoan Ngọ (mùng 5/5 âm lịch) hằng năm. Xuất phát từ nhu cầu ngày càng cao của khách hàng, những năm gần đây, một số hộ dân trên địa bàn huyện đã sản xuất bánh để bán ra thị trường quanh năm. Bánh gio Đình Lập có màu vàng cánh dán, khi ăn vị thanh mát hoà quyện với mật mía ngọt thanh khiến nhiều thực khách nhớ mãi không quên. 

Người dân thôn Pò Tấu, xã Đình Lập gói bánh gio truyền thống (ảnh chụp tháng 5/2025)

Nghề nhuộm vải chàm của người Nùng

Bình Gia là huyện miền núi của tỉnh Lạng Sơn có đông đồng bào DTTS sinh sống, trong đó dân tộc Nùng chiếm 62% dân số toàn huyện.

Những hạt bông được người dân thu hái từ nương về mang ra phơi

Quốc lộ 279 - con đường dành cho những phượt thủ lì lợm

Chuyến đi chinh phục Quốc lộ 279 bắt đầu bằng một ý nghĩ ngông cuồng, nhưng kết thúc đầy thỏa mãn.

Chuyến phượt ngẫu hứng kéo dài 8 ngày, 905 km, xuyên qua những con đèo ít ai nhắc tới, những cung đường chỉ có dân phượt gạo cội mới dám liều. Không phải Mã Pí Lèng hay Ô Quy Hồ nổi danh, Quốc lộ 279 (QL279) là một cuộc thử thách tinh thần - con đường sinh ra để đo xem ai đủ kiên trì, ai chỉ biết chém gió trên bàn nhậu.

Nhóm Phượt MTB chinh phục Quốc lộ 279. Ảnh: Gia Bách

Ấn tượng nghi lễ rước kiệu tại Lễ hội Kỳ Cùng – Tả Phủ

Đúng 12 giờ ngày 2/3 (tức ngày 22 tháng Giêng năm Giáp Thìn), tại thành phố Lạng Sơn đã diễn ra nghi thức rước kiệu của Quan lớn Tuần Tranh tại Đền Kỳ Cùng (phường Vĩnh Trại) đến dự lễ hội, thăm hỏi và tạ ơn Tả đô đốc Hán quận công Thân Công Tài ở Đền Tả Phủ (phường Hoàng Văn Thụ) vì đã minh oan cho Quan lớn Tuần Tranh. Đến 27 tháng Giêng đoàn lại rước ngài trở lại đền Kỳ Cùng.

Dưới đây là một số hình ảnh đặc sắc, ấn tượng về nghi lễ rước kiệu ngày 22 tháng Giêng năm Giáp Thìn: 

Đoàn đưa bát nhang Quan lớn Tuần Tranh (tại Đền Kỳ Cùng) lên kiệu để rước sang Đền Tả Phủ

Văn hóa dân tộc Dao: Tài nguyên quý giá để xứ Lạng phát triển du lịch

Lạng Sơn, vùng đất sinh sống của nhiều dân tộc với những phong tục tập quán đặc sắc. Trong đó, đồng bào dân tộc Dao có nhiều nét văn hóa độc đáo, riêng có, thể hiện qua trang phục, tín ngưỡng dân gian, phong tục tập quán, dân ca, dân vũ... Đây là nguồn tài nguyên quý giá góp phần phát triển du lịch xứ Lạng.

Trao truyền nghề thêu truyền thống

Đậm đà gà ủ muối hoa tiêu Xứ Lạng

Từ những nguyên liệu dân dã, chị Nguyễn Thị Hồng Xiêm, phường Đông Kinh, thành phố Lạng Sơn đã chế biến thành công món gà ủ muối hoa tiêu được nhiều khách hàng ưa chuộng. Năm 2024, sản phẩm được đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP 3 sao.

Để tìm hiểu về món gà ủ muối hoa tiêu độc đáo này, chúng tôi tìm đến cơ sở sản xuất hộ kinh doanh nhà hàng Hồng Xiêm, số 2A, đường Phai Vệ, phường Đông Kinh, thành phố Lạng Sơn của chị Nguyễn Thị Hồng Xiêm.

Trong lúc đang chuẩn bị các nguyên liệu, chị Nguyễn Thị Hồng Xiêm chia sẻ: Vốn đam mê nấu ăn, muốn tự tay làm ra những thực phẩm ngon, chất lượng, năm 2021, tôi đã học tập cách làm gà ủ muối của một đầu bếp nổi tiếng tại Hà Nội và thử nghiệm tìm ra công thức riêng để làm món gà ủ muối hoa tiêu của chính mình. Đến với Lạng Sơn, ngoài đặc sản vịt quay, lợn quay thì gà làng thả vườn cũng có thể được xếp vào hàng nguyên liệu chất lượng. Với mong muốn nhiều người tiêu dùng biết tới món gà ủ muối hoa tiêu mang hương vị riêng, độc đáo của Xứ Lạng, nên khi nghiên cứu thành công món ăn này, tôi quyết định đưa ra thị trường và phát triển nó.

Ngọt thơm kẹo hồng Vân Nham

Xã Vân Nham, huyện Hữu Lũng từ lâu đã nổi tiếng với nhiều loại bánh truyền thống như bánh gai, bánh ngải, bánh chưng… đặc biệt trong số đó phải kể đến món kẹo hồng được làm từ bột gạo nếp và quả gấc. Đây là món kẹo có từ lâu đời của người dân tộc Nùng nơi đây. Kẹo thường được người dân làm vào các dịp lễ, tết để cúng tổ tiên hoặc làm quà biếu, đãi khách đến chơi nhà. 

Chị Lê Thị Bắc, thôn Pồ Nim, xã Vân Nham đóng hộp sản phẩm kẹo hồng

Chạy xe dưới trời âm độ C lên đỉnh Mẫu Sơn săn băng tuyết

Đỉnh Mẫu Sơn, Lạng Sơn đang là điểm đến thu hút hàng nghìn du khách ghé thăm để ngắm băng tuyết dưới thời tiết âm độ C.

Nhiệt độ giảm sâu trong vài ngày qua khiến các tỉnh Bắc bộ và Bắc Trung bộ tiếp tục chìm trong giá rét. Tại một số địa điểm ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh…, nhiệt độ xuống dưới 0 độ C, xuất hiện băng giá, mưa tuyết ở vài nơi.

Theo Phòng Quản lý khu du lịch Mẫu Sơn, từ chiều ngày 22.1 đến 14h 23.1, khu du lịch đón hơn 2.000 lượt khách lên ngắm băng giá.

Băng phủ dày trên đỉnh Mẫu Sơn, Lạng Sơn. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Làng người Tày ẩn hiện trong sương ở Lạng Sơn

Làng Quỳnh Sơn ở Lạng Sơn có hàng trăm ngôi nhà gỗ mái ngói âm dương, cửa quay về một hướng và được bao phủ trong mây quanh năm.

Làng Quỳnh Sơn thuộc xã Bắc Quỳnh, huyện Bắc Sơn với gần 450 ngôi nhà sàn tuổi đời gần trăm năm. Làng có khoảng 1.800 nhân khẩu là dân tộc Tày định cư lâu đời.

Bên cạnh cảnh quan, điều thu hút ở làng là các ngôi nhà sàn có kiến trúc đồng nhất, với mái được lợp bằng ngói âm dương và cửa quay về hướng nam, tạo không gian thoáng mát.

Diện mạo mới ở di tích Quốc gia đền Tả Phủ

Trong những địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng trên quê hương Xứ Lạng không thể không nhắc tới di tích đền Tả Phủ thờ Hán Quận công Thân Công Tài (phường Hoàng Văn Thụ, thành phố Lạng Sơn). Năm 2023, ngôi đền bắt đầu được tu bổ, tôn tạo từ nguồn xã hội hóa. Ngày 12/9/2024, đền Tả Phủ đã khánh thành và đưa vào sử dụng, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng của Nhân dân, du khách gần xa.

Phóng viên Báo Lạng Sơn đã có dịp đến thăm và ghi lại những hình ảnh đẹp của di tích trong diện mạo mới.

Đền Tả phủ hiện tọa lạc tại trung tâm phố chợ Kỳ Lừa, phường Hoàng Văn Thụ, thành phố Lạng Sơn. Theo văn bia lưu giữ tại đền, ngôi đền này được Nhân dân 7 phường chợ ở Đoàn Thành Lạng Sơn cùng với 13 phường buôn Trung Quốc cùng nhau xây dựng vào năm 1683. Đền thờ Tả Đô đốc Hán Quận công Thân Công Tài. Ngôi đền đã được xếp hạng di tích cấp quốc gia năm 1993.Lễ hội đền Tả Phủ được tổ chức từ ngày 22 đến 27 tháng Giêng hằng năm. Lễ hội đã được ghi vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia năm 2015

Dẻo thơm bánh bí đỏ Bắc Sơn

Đến với huyện Bắc Sơn, du khách không chỉ được khám phá những di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh nổi tiếng cùng với những nét đẹp văn hóa cộng đồng đặc sắc của đồng bào các dân tộc mà còn được thưởng thức những món ẩm thực độc đáo, đặc biệt trong số đó có món bánh bí đỏ.

Bánh bí đỏ là món bánh truyền thống của người dân tộc Tày huyện Bắc Sơn. Từ xưa, đây là món bánh không thể thiếu trong các mâm cỗ cưới của người dân nơi đây, hiện nay, do nhu cầu ngày càng cao của thị trường, nhiều hộ còn làm hằng ngày để phục vụ khách hàng, đặc biệt là khách du lịch khi đến với Bắc Sơn.

Bà Dương Thị Giăng thực hiện công đoạn làm bánh bí đỏ

Nộm rau dớn - món ăn dân dã của người dân Lạng Sơn

Nộm rau dớn là một món ăn dân dã của người dân Lạng Sơn, đặc biệt là người dân xã Hữu Liên, huyện Hữu Lũng. Tuy cách chế biến đơn giản nhưng món nộm này lại có hương vị độc đáo, khiến du khách thập phương yêu thích lựa chọn thưởng thức mỗi khi tới thăm Lạng Sơn.

Rau dớn có nhiều nét tương đồng với cây bụi dương xỉ nhưng kích thước lớn hơn. Rau thường mọc ở ven suối, trên đồi, trên núi và phát triển mạnh trong những ngách đá hoặc khe núi có độ ẩm ướt cao và thiếu ánh nắng mặt trời. Thời điểm rau mọc nhiều là vào mùa xuân hằng năm. Rau dớn là loại cây thân thảo, cao trung bình 50 đến 70 cm, lá rau dớn nhỏ, thuôn dài và mọc so le trên mỗi cành. Loại rau này chứa đến 86% nước và nhiều chất dinh dưỡng. 

Rau dớn là loại rau rừng quen thuộc trong bữa ăn hằng ngày của người dân xã Hữu Liên, huyện Hữu Lũng.

Giòn thơm bánh rán Hữu Lũng

Huyện Hữu Lũng có nhiều món ẩm thực hấp dẫn, thơm ngon làm say lòng nhiều du khách, trong đó, không thể không nhắc đến món bánh rán. Đây là loại bánh truyền thống, có từ lâu đời và nổi tiếng của huyện Hữu Lũng.

Những ngày cuối tháng 6/2024, chúng tôi có dịp đến thị trấn Hữu Lũng và được thưởng thức món bánh rán thơm ngon. Theo tìm hiểu, chúng tôi được biết, bánh rán có từ lâu đời trên địa bàn huyện, hiện nay, riêng trên địa bàn thị trấn có 6 hộ làm để bán, hộ ít thì cũng có 10 năm, hộ nhiều thì có tới 40 năm kinh nghiệm làm bánh. Nếu như trước đây, bánh chủ yếu được làm và bán trực tiếp tại chợ cho khách hàng trong huyện thì hiện nay, bánh đã được tiêu thụ đến khách hàng trong và ngoài tỉnh như: Ninh Bình, Hải Phòng, Bắc Giang, Thành phố Hà Nội... Trung bình mỗi hộ bán từ 100 - 400 chiếc/ngày, thu nhập đạt từ 400.000 - 1.600.000 đồng/ngày.

Vẻ đẹp nguyên sơ của hang Pác Ả

Được mệnh danh là hang động đẹp nhất Tràng Định, Pác Ả là hang có diện tích lớn, sở hữu vẻ đẹp hoang sơ với hàng nghìn khối thạch nhũ đẹp lung linh và nhiều điều kỳ thú để khám phá.

Hang Pác Ả còn được biết đến với tên hang Bản Bó, nằm tại thôn Bản Bó, xã Tri Phương, huyện Tràng Định, cách thành phố Lạng Sơn hơn 70 km. Đối với nhiều người, đây là một điểm đến còn mới lạ và lý thú bởi hang mới lắp đặt hệ thống chiếu sáng và đón du khách thăm quan từ tháng 10/2021.

Hang Pác Ả là hang rộng lớn nằm trong núi bao gồm gồm 7 tầng với diện tích lớn nhỏ khác nhau, xuôi dần từ cao xuống thấp tính từ lối vào chính ở giữa lưng chừng núi. Hiện chưa có những số liệu thống kê chính xác về diện tích, chiều dài, chiều rộng của hang. Theo người dân địa phương, tầng thứ 2 tính từ cửa hang đi xuống là tầng rộng lớn nhất, ước chừng dài khoảng 60m, rộng 40m, trần hang nhiều chỗ cao hơn 10m với nhiều nhũ đá đẹp mắt. Càng xuống các tầng dưới, diện tích càng nhỏ dần. Đường đi lối lại trong hang khá dốc, nhỏ, trơn, lắt léo như mê cung, nhiều chỗ phải cúi người mới có thể qua được. Vào mùa mưa, nước từ trên trần chảy xuống xuôi theo những khối thạch nhũ, lượng nước ko nhiều nhưng đủ để hình thành nên nhiều “thác nước” và “hồ nước” bên trong hang.

Độc đáo hương vị xôi lá sau sau

Với cộng đồng các dân tộc Tày, Nùng ở Lạng Sơn, Tết Thanh Minh (diễn ra trong khoảng thời gian từ ngày 23/2 đến ngày 10/3 âm lịch) là một trong những ngày lễ quan trọng trong năm. Đây là dịp để mọi người trong gia đình cùng tưởng nhớ công lao của những người đã khuất. Trong mỗi mâm cơm cúng gia tiên, không khó để bắt gặp hình ảnh những đĩa xôi lá sau sau thơm dẻo, đậm chất quê.

Sau sau là loại cây thân gỗ, mọc lá tự nhiên vào khoảng cuối tháng 2 và đầu tháng 3 âm lịch, có nhiều ở các tỉnh miền núi phía Bắc như: Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc Kạn... Tại Lạng Sơn, cây sau sau có ở hầu hết các huyện nhưng tập trung nhiều tại các huyện: Văn Quan, Cao Lộc, Bình Gia... Hằng năm, cứ vào dịp tết Thanh Minh, bên cạnh món xôi lá cẩm, xôi ngũ sắc, người dân tộc Tày, Nùng Xứ Lạng còn thường làm món xôi lá sau sau để cúng gia tiên. Xôi có màu đen bắt mắt, khi ăn có vị thơm đặc trưng riêng.

Độc đáo bánh “xì chúm” ngày rằm tháng 7

Đối với người dân tộc Tày, Nùng Xứ Lạng, rằm tháng 7 được coi là cái tết lớn thứ hai trong năm sau Tết Nguyên đán. Vào ngày này, người dân thường làm nhiều loại bánh, trong đó có bánh “xì chúm” – một loại bánh truyền thống, có từ lâu đời được người dân làm để dâng lên gia tiên, cầu cho một năm mùa màng bội thu.

Theo tìm hiểu của phóng viên, “xì chúm” là tiếng dân tộc, chỉ một chiếc bánh đầy đặn, to tròn, căng bóng. Đây là loại bánh thường được người dân tộc Tày, Nùng (đặc biệt là người dân ở các huyện Văn Quan, Bình Gia) làm vào ngày rằm tháng 7. 

Bà Linh Thị Huệ so chế bột bánh

Bánh “ma eng”: Món bánh độc đáo của người dân Bình Gia

Bánh “ma eng” (theo tiếng dân tộc "ma eng" nghĩa là chó con) là một món bánh có từ lâu đời của người dân tộc Tày, Nùng huyện Bình Gia. Từ những nguyên liệu bình dị như bột gạo nếp, đường, người dân nơi đây đã khéo léo tạo ra một món bánh độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

Để tìm hiểu về các công đoạn làm món bánh độc đáo này, chúng tôi có dịp đến thăm gia đình bà Lương Thị Chuyên, thôn Văn Mịch, xã Hồng Phong, huyện Bình Gia, người đã gắn bó với nghề làm bánh nhiều năm nay. Trong lúc đang tất bật chuẩn bị nguyên liệu, bà Chuyên chia sẻ: Tôi sinh ra và lớn lên ở xã Hồng Phong, huyện Bình Gia. Ngay từ khi còn nhỏ, tôi đã được mẹ dạy cách làm bánh “ma eng”. Đây là món bánh mà người dân tộc chúng tôi thường làm mỗi dịp lễ, ngày hội để ăn hoặc mời khách. Đến năm 2000, khi lấy chồng, gia đình tôi bắt đầu làm bánh này để bán vào các ngày chợ phiên tại xã Hồng Phong, Hưng Đạo, Hội Hoan, thị trấn Bình Gia. Trung bình mỗi ngày, tôi bán được khoảng 1.000 chiếc bánh, với giá bán là 1.000 đồng/cái. 

Bà Lương Thị Chuyên, thôn Văn Mịch, xã Hồng Phong tạo hình bánh "ma eng"