Di tích tín ngưỡng ở Cù Lao Chàm

Cù Lao Chàm - xã Tân Hiệp như một viên ngọc xanh được thiên nhiên và thời gian gìn giữ. Đây là một quần đảo trải dài theo hình cánh cung gồm 8 hòn đảo lớn nhỏ, trong đó hòn Lao có diện tích lớn nhất và là nơi còn nhiều di tích tín ngưỡng.

Miếu Hiệp Hòa, Bãi Làng với phần đuôi mỗi vồng ngói âm dương được gắn vỏ điệp xà cừ. Ảnh: T.T.H.P

Cù Lao Chàm được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới. Với sự quan tâm bảo tồn, phát triển, Cù Lao Chàm vẫn còn bảo lưu được nhiều giá trị văn hóa bản địa, trong đó có văn hóa kiến trúc. Bất luận là kiến trúc dân dụng hay tín ngưỡng thì các di tích ở đây vẫn phản ánh hơi thở của văn hóa biển đảo.

Văn chỉ Minh Hương - di tích Nho học ở Hội An

Văn thánh miếu Minh Hương, còn có tên gọi khác là Văn chỉ Minh Hương được xây dựng vào khoảng giữa thế kỷ 18, hiện tọa lạc tại số 20 đường Phan Châu Trinh, phường Hội An, thành phố Đà Nẵng.

Bình phong di tích Văn chỉ Minh Hương. Ảnh: T.P

Đây là thiết chế văn hóa tín ngưỡng do cộng đồng làng Minh Hương ở Hội An xây dựng để thờ Khổng Tử cùng Tứ phối, các vị tiên triết, tiên hiền, tiên nho và những vị có học, đỗ đạt cao trong làng Minh Hương vào nửa cuối thế kỷ 19.

Nghề nung vôi xưa ở Hội An

Có một thời, khói lửa nung vôi đã để lại dấu ấn sâu đậm trong ký ức của bao thế hệ người dân phố Hội. Đến nay nghề nung vôi truyền thống bị mai một, nhưng dư âm của nó vẫn còn hiển hiện trong nếp sống, trên mảng tường vôi vàng úa của những công trình kiến trúc.

Lò nung vôi ở Thanh Hà khoảng năm 1940. Ảnh: Jean-Yves Claeys

Cầu Sông Hàn: Lịch sử và biểu tượng

Việc khởi công xây dựng cầu Sông Hàn ngày 2/9/1998 là một trong những quyết định đột phá, mang tính biểu tượng, mở màn cho sự phát triển mạnh mẽ của Đà Nẵng sau khi trở thành thành phố trực thuộc Trung ương (1997).

Cầu Sông Hàn quay mỗi đêm là một nét văn hóa, một dấu ấn đặc trưng của thành phố. Ảnh: NGUYỄN TRÌNH

Công trình không chỉ giải quyết bài toán giao thông chiến lược, nối liền trục đường Lê Duẩn (bờ Tây) và Phạm Văn Đồng (bờ Đông), mà còn góp phần mở rộng không gian đô thị, làm thành phố “sáng hẳn lên”.

Món hết cơm ngày mưa dầm

Cuối thu, đất trời miền Trung trắng xóa những cơn mưa; mưa thối đất, nước chảy không kịp rút và rồi lũ lụt tràn về, ngập đầy đường quê ngõ phố. Những ngày mưa dầm dề ấy vẳng trong tôi nỗi nhớ về bữa cơm rau mắm ngày còn quây quần bên cha mẹ cùng anh chị em.

Mắm dưa - món hết cơm ngày mưa dầm.

Lo đủ đầy cho cả bảy đứa con đang tuổi ăn tuổi lớn, lại được cho học hành tử tế, cha mẹ tôi phải vất vả và giỏi xoay xở đến nhường nào. Mẹ tôi bên cạnh việc phụ với cha lo đủ cơm áo cho đàn con, người phải mở thêm tại nhà quầy tạp hóa nho nhỏ để có thêm đồng ra đồng vào.

Nghề làm thúng chai ở Làng Phú Mỹ

Nghề làm thúng chai ở làng Phú Mỹ, xã An Dân, tỉnh Phú Yên (nay là xã Tuy An Bắc, tỉnh Đắk Lắk) có truyền thống lâu đời. Nơi đây sản xuất ra những chiếc thúng để ngư dân đi biển đánh bắt hải sản.

Quét dầu rái - một công đoạn trong quá trình sản xuất thuyền thúng truyền thống. Ảnh: PHẠM HƯNG

Ngọt ngây bắp luộc ở núi

Ngang qua miền cao nguyên lộng gió, có một đoạn đường mà chúng tôi tự đặt tên là “đường bắp luộc”. Đoạn đường thuộc quốc lộ 26, xuất phát từ tỉnh Đăk Lăk, thông thương với các tỉnh duyên hải lân cận.

Cung đường “bắp luộc” thuộc quốc lộ 26, xuất phát từ tỉnh Đăk Lăk, đường lên núi xuống biển, thông thương với các tỉnh duyên hải lân cận. Ảnh: L.D.B

Vị quê bánh ú đèo Liêu

Giữa những triền đồi thấp thoáng sương sớm của xã Thạnh Bình (thành phố Đà Nẵng), có một con đèo nhỏ mang tên đèo Liêu.

Thơm ngon bánh ú đèo Liêu. ẢNH: MẾN NGUYỄN

Không chỉ là điểm dừng chân của những người qua lại, nơi đây nức tiếng gần xa với thương hiệu bánh ú đèo Liêu dân dã, đậm đà gắn với bà Đoàn Thị Ngọ, người giữ nghề suốt 35 năm qua.

Vẻ đẹp thơ mộng cù lao Bắc Phước

Nằm lọt thỏm giữa sông Hiếu và sông Thạch Hãn trước khi đổ ra biển Cửa Việt, cù lao Bắc Phước, Quảng Trị đẹp như một bức tranh. Nơi đây kết hợp giữa những cánh rừng bần chua như “bức tường xanh” chắn sóng và tô điểm thêm vẻ đẹp tự nhiên, góp phần cho sự trù phú thu hút nguồn thủy hải sản.

Người dân xứ cù lao đôn hậu, sống hiền hòa bên mẹ thiên nhiên. Từ nét đẹp nên thơ của cảnh quan đến đời sống văn hóa phong phú, sự kế thừa và sống hài hòa với thiên nhiên làm cho cù lao Bắc Phước trở nên bền vững và giàu tiềm năng phát triển kinh tế với nhiều yếu tố thuận lợi.

Toàn cảnh vẻ đẹp thơ mộng của cù lao Bắc Phước.

Thượng thư Bộ Binh Nguyễn Văn Điển

Nguyễn Văn Điển nổi tiếng là vị quan thanh liêm, cương trực, là tấm gương tiêu biểu về nhân cách đạo đức và tư tưởng thân dân. Ông đã góp phần vào công cuộc xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước dưới thời Nguyễn.

Nhà bia và tam tỉnh ông Nguyễn Văn Điển. Ảnh Hoài An

Bánh canh tôm tít Công Triều: “Gương mặt thân quen” của tín đồ ẩm thực Đà thành

Giữa một thành phố du lịch với vô số món ngon, Bánh canh tôm tít Công Triều vẫn là cái tên được người dân Đà Nẵng truyền tai nhau bởi chất lượng ổn định, không gian gần gũi và giá thành hợp lý. Mỗi tô bánh canh ở đây không chỉ là món ăn – mà là “bản giao hưởng” của hương vị biển cả.

Quán quen của dân văn phòng và khách du lịch

Tọa lạc tại số 97 Nguyễn Chí Thanh, một trong những trục đường trung tâm quận Hải Châu - Đà Nẵng, quán Bánh canh Công Triều là điểm đến quen thuộc của dân văn phòng làm việc quanh khu vực, cũng như các đoàn khách du lịch muốn trải nghiệm ẩm thực địa phương một cách nhanh gọn, hợp túi tiền.

"Ăn để nhớ" ở Karichampa

Nép mình nơi hẻm nhỏ sau Chùa Cầu Hội An, Karichampa đang dần gây thương nhớ với du khách mong muốn trải nghiệm phong vị ẩm thực của người Chăm.

Kiều Maily và tô Mỳ Hội An ở Karichampa. Ảnh: HÀ SẤU

“Ăn để nhớ”

Giữa một con hẻm yên tĩnh sau Chùa Cầu, Karichampa (đường Nguyễn Thị Minh Khai, Hội An) hiện ra mộc mạc cùng cung cách độc đáo của không gian văn hóa ẩm thực Champa.

Đón khách bằng nụ cười rạng rỡ, Kiều Maily hóm hỉnh rằng khi đã đến đây, mọi người hãy tạm gác lại những gì từng biết về cà ri, về cao lầu, để lòng trống rỗng sẵn sàng cho những trải nghiệm mới, độc đáo từ phong vị Karichampa.

Karichampa nổi bật với ba món chính: kari Champa, mỳ Hội An, và salad khoai lang. Mỗi món ăn là một câu chuyện, một sự sáng tạo dựa trên nền tảng truyền thống. Kari theo phát âm Chăm là cà ri tiếng Việt, một trong những biểu tượng ẩm thực cung đình của người Chăm xưa.

Khác biệt với cà ri Ấn, Thái hay Việt, cà ri Chăm được Kiều Maily sưu tầm phục chế từ bếp gia đình cộng đồng Chăm An Giang với đầy đủ công thức trong sách “Độc đáo ẩm thực Chăm” mà chị là tác giả.

Cà ri Chăm có sắc vàng cam dịu, nhiều tầng hương vị sánh quyện từ lá cà ri, củ tỏi củ hành và từ hàng chục gia vị thảo mộc khác. Khách có thể lựa chọn bò hoặc dê, được dùng kèm với cơm nén và khoai lang. Tất cả được bày biện tinh tế trong thố đất nung hâm nóng có nắp, trên những đĩa sứ với men hoa văn Chăm. Những vật dụng này được đặt làm từng loại từ một nghệ nhân gốm Thanh Hà.

Trong khi đó, món mỳ Hội An đọc trên menu lại gợi lên chút tò mò cho mọi người. Điểm khác biệt dễ nhận thấy nhất của món ăn là cao lầu được chế biến với thịt bò thay vì thịt heo. Lý do đặt tên món là Mỳ Hội An, theo lý giải của Kiều Maily, bởi sợi cao lầu là sợi mỳ truyền thống của Hội An, khác với sợi mỳ Quảng. Việc lần đầu tiên ra mắt món mỳ Hội An như góp thêm làn gió mới cho cao lầu đang có vẻ mang nặng dấu thời gian. Một sáng tạo mang đến sự phong phú cho ẩm thực Hội An, không xa lạ mà thoát ra từ truyền thống lâu đời tiếp biến văn hóa của Hội An.

“Ở Karichampa không sử dụng gia vị công nghiệp mà tận dụng nguyên liệu mộc bản địa để các món ăn giữ được hương vị tự nhiên và lành. Ít món, với nguyên vật liệu tươi chọn lựa từ Hội An và Phan Rang”, Kiều Maily bộc bạch.

Điểm nhấn về văn hóa Chăm

Sinh ra trong một gia đình Chăm tại Ninh Thuận, Kiều Maily lớn lên giữa những làn điệu dân ca của mẹ, những điệu múa của các bà trong lễ nghi tôn giáo, mùi vị không quên của Tapei nung (bánh tét), Tapei dalik (bánh ít), mắm nêm mắm cái.

Du khách trải nghiệm ẩm thực ở Karichampa. Ảnh: TẤN CHÂU

Chọn sống lâu dài ở Hội An - một vùng đất quảng giao văn hóa là cơ duyên kích thích Kiều Maily tìm lại những tinh túy trong ẩm thực nguồn cội. Chị là người duy nhất ở Việt Nam có danh hiệu “Nghệ nhân văn hóa ẩm thực Chăm” từ Hiệp hội Làng nghề Việt Nam. Karichampa là kết quả của hành trình đi tìm và phục dựng những công thức ẩm thực Chăm cũ xưa và cải tiến món Chăm đặc trưng theo những tiêu chí, kỹ thuật hiện đại lẫn sự bài trí tinh tế hơn để phù hợp với thực khách ngày nay.

Không chỉ muốn bán món ăn, Kiều Maily muốn truyền tải những câu chuyện đẹp đẽ gắn liền với nguồn cội của mình. Mỗi đĩa cà ri hay từng loại bánh đều là một lát cắt văn hóa, là ký ức được nêm nếm bằng cả tình yêu quê xứ.

“Karichampa mong muốn thực khách đến đây không chỉ thỏa mãn vị giác, mà còn phần nào đó lạc vào hành trình của ký ức, của bản sắc về một nền văn hóa rực rỡ xưa cũ mà bóng dáng như vẫn ẩn hiện quanh đây”, Kiều Maily tâm sự.

Giờ đây, những du khách yêu văn hóa Chăm đến xứ Quảng sẽ không chỉ chiêm ngưỡng hiện vật ở Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng hay các di tích rêu phong ở xứ Quảng. Karichampa khiến người ta cảm nhận sâu sắc hơn nền văn hóa đặc sắc này.

Những món có trên menu chỉ là một phần của linh hồn ẩm thực Champa tại Hội An. Theo nhu cầu trải nghiệm thực khách, không gian Karichampa còn có nhiều menu món Chăm đặc trưng và đặc sắc. Là những món Chăm huyền thoại rilo pabe kho hala min (dê kho), ia munut pabe (nước lèo thit dê), ia habai tapung (canh rau bột bắp), liithei drau (cơm trộn), bánh căn bánh xèo… Những món này đều đã được mang đến trình diễn ở Nhật, Ý, Đức.

Một thuận lợi là ở đây còn có thực đơn phong phú các món chay dân tộc Chăm. Do đó Karichampa lựa chọn lý tưởng cho du khách ăn chay trường hoặc theo đạo Hồi - đây là điểm cộng để đón đầu thị trường khách Halal đang dần phát triển tại miền Trung.

HÀ SẤU - TẤN CHÂU

Báo Đà Nẵng online - 29/06/2025

Nhớ kẹo đậu đổ trên bẹ chuối

Thành phố mùa này hay có những cơn mưa rào. Khi nhìn mưa giăng ngoài phố, tôi chợt nhớ những đêm hè thuở nhỏ. Nghe mưa lộp độp ngoài vườn chuối, kiểu gì mấy anh em cũng nài nỉ má đổ kẹo đậu phụng.

Má nhìn mấy ánh mắt sáng trưng đang chờ đợi khe khẽ gật đầu. Chỉ chờ có thế, chúng tôi chạy vù đi xúc đậu phụng đem ra lột vỏ cho thiệt lẹ. Má mở tủ lấy ra táng đường đen để dành cho những lúc mấy đứa tôi bất chợt thèm chè, thèm kẹo.

Thăm lại làng cổ Lang Châu

Nhờ vào vị trí giao lộ thủy bộ và điều kiện thổ nhưỡng thuận lợi, người Việt từ phương Bắc dừng chân lập làng khá sớm. Lang Châu là một ngôi làng như thế!

Quang cảnh xứ Ông Nông - nơi tọa lạc các thiết chế tín ngưỡng quan trọng của làng Lang Châu xưa và nay. Ảnh: H.G

'Làng Lá' tại thôn Nam Mỹ

Leaf Village & Farm - Làng Lá tại thôn Nam Mỹ (xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang) là điểm đến mới dành cho những ai yêu thích sự yên bình và gần gũi với thiên nhiên. Đến đây, mọi người sẽ được tận hưởng vô vàn trải nghiệm thú vị giữa cảnh sắc núi rừng hùng vĩ, thanh mát với nhiều hoạt động tham quan, giải trí hấp dẫn.

Cảnh quan "Làng Lá" nhìn từ trên cao. Ảnh: Leaf Village & Farm cung cấp

Đậm đà với cá nục nướng giấy bạc

Khi lớp giấy bạc nóng hổi được nướng trên bếp than hồng mở ra, hương thơm nồng từ cá nục chín mềm sẽ đánh thức mọi giác quan của thực khách. Ẩn sâu trong món ăn dân dã ấy là trọn vị ngọt của biển cả, tinh tế trong cách nêm nếm, hài hòa giữa nguyên liệu tươi ngon và cách chế biến mộc mạc mà đậm đà của người miền Trung.

Món cá nục nướng giấy bạc tại quán ăn Nhất Uy. Ảnh: VIỆT ÂN

Nhớ bánh sắn nướng cốt dừa

Từ những bếp than hồng ven đường, hương thơm ngọt ngào của bánh sắn nướng cốt dừa lan tỏa như lời mời gọi dịu dàng, níu chân người qua lại. Món quà quê gắn liền ký ức tuổi thơ ấy trở nên hiếm hoi giữa guồng quay nhộn nhịp của thành phố. Trong chuyên mục tuần này, Đà Nẵng cuối tuần mời quý độc giả cùng hoài niệm về hương vị mộc mạc của bánh sắn nướng cốt dừa.

Món bánh sắn nướng cốt dừa tại Ngọc Quý Food (27/46 Lý Thái Tổ, phường Thạc Gián). Ảnh: VIỆT ÂN

Trải nghiệm cơm lu

Phục vụ các món ăn bình dân nhưng quán cơm lu Như Ý (373 Ông Ích Khiêm) để lại ấn tượng khi đa số món ăn được nấu trực tiếp trong những lu đất. Đây không chỉ là điểm nhấn về trình bày mà còn là bí quyết giữ cho món ăn luôn nóng hổi, thơm ngon.

Phục vụ các món ăn bình dân nhưng quán cơm lu Như Ý để lại ấn tượng khi đa số món ăn được nấu trực tiếp trong những lu đất. Ảnh: H.L

Ngắm máy bay từ Nóc Rooftop

Nằm cạnh sân bay, Nóc Rooftop (đường Lê Duy Đình, quận Thanh Khê) trở thành điểm đến lý tưởng cho những ai thích ngắm những chiếc máy bay chậm rãi rời đường băng, bay vút lên bầu trời…

Khách ngắm những chuyến bay từ Nóc Rooftop. Ảnh: H.L

Có hướng nhìn trực diện Sân bay quốc tế Đà Nẵng, Nóc Rooftop mang đến trải nghiệm độc đáo thông qua sự dịch chuyển không ngừng của những chuyến bay. Âm thanh rền vang từ động cơ máy bay không còn là sự ồn ào khó chịu, mà trở thành một phần đặc biệt ở địa chỉ này. Bởi lẽ, mỗi ngày có gần 100 chuyến bay cất/hạ cánh tại sân bay quốc tế, mang theo hành khách từ khắp nơi trên thế giới đến với thành phố Đà Nẵng, hoặc bắt đầu hành trình khám phá mới.

Mặn mòi món tam hữu ở Hà My

Không biết tự bao giờ, tại ngôi làng nhỏ Hà My (nay là khối phố Hà My Đông A và Hà My Đông B, phường Điện Dương, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam), có một món ăn dân dã mà chỉ được thấy trong các đám giỗ quảy. Đó là món tam hữu. Có thể nói không ngoa rằng, tam hữu là món ăn thuộc dạng “hiếm” ở vùng quê bên sông Cổ Cò, bên biển Hà My quanh năm rì rào sóng gió này một thủa chưa xa.

Món ngon tam hữu. Ảnh: S.T