Dấu ấn lịch sử không thể quên trên mảnh đất Tân Châu

Thanh Hóa trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước là địa bàn chiến lược trọng yếu, “chiếc giáp sắt” bảo vệ thủ đô Hà Nội, kho dự trữ chiến lược, “chiếc cầu nối” giữa miền Bắc với miền Nam. Những đóng góp của quân và dân Thanh Hóa góp phần quan trọng làm nên Đại thắng mùa Xuân năm 1975 - Bản anh hùng ca chiến thắng thời đại Hồ Chí Minh. Những đóng góp ấy được thể hiện sinh động trong những di tích, hiện vật, kỷ vật, trong những hồi ức, kỷ niệm của các nhân chứng lịch sử. Trong đó, Di tích Hầm chỉ huy của Tỉnh đội Thanh Hóa thời kỳ chống chiến tranh phá hoại miền Bắc của giặc Mỹ (xã Tân Châu, huyện Thiệu Hóa) nhắc nhớ một giai đoạn đấu tranh kiên cường, anh dũng của quân và dân Thanh Hóa nói riêng, cả nước nói chung.

Hầm chỉ huy của Tỉnh đội Thanh Hóa thời kỳ 1965-1973.

Mênh mang... Cửa Đặt

Nắng hè đã bắt đầu nhuộm vàng rực rỡ, một vùng Cửa Đặt phong thủy hữu tình, hội sơn tụ thủy, lắng đọng nhiều giá trị lịch sử - văn hóa như đang cất cao lời mời gọi bước chân du khách đến với miền Quế Ngọc Châu Thường mà vui, mà khám phá...

Một vùng non nước Cửa Đặt (Thường Xuân). Ảnh: H.T

Cửa Đặt là vùng cửa sông, nơi sông Đặt chảy từ vùng “5 xuân” ra hòa vào sông Chu. Nơi đây đã từng là một phố nhỏ với non nước hữu tình, có bến sông, cồn cát. Một thời gian dài từ khi thực dân Pháp tiến hành khai thác gỗ ở Thường Xuân (đầu thế kỷ XX) cho đến những năm 1980, Cửa Đặt là bến bãi tập kết gỗ, lâm sản từ vùng Trịnh Vạn xuôi sông Đặt ra, từ tổng Nhân Sơn xuôi sông Khao, sông Chu xuống.

Kỳ bí hang Dơi

Tính trong 3 tháng đầu năm 2025, xã Thành Sơn (Bá Thước) đón gần 9.000 khách du lịch. Trong đó, hang Dơi (thôn Kho Mường) đang là điểm đến hấp dẫn, đặc biệt là với khách nước ngoài.

Hang Dơi có nhiều khối nhũ đá khổng lồ hình thù độc đáo. Ảnh: Lê Minh Ty

Cách trung tâm huyện Bá Thước khoảng 30 km với nửa giờ đồng hồ di chuyển, thôn Kho Mường nằm sâu trong vùng lõi của Khu Bảo tồn thiên nhiên quốc gia Pù Luông. Thôn có 63 hộ dân với 326 khẩu. Nơi đây, gần như tách biệt với thế giới bên ngoài, đặc biệt là thôn Kho Mường vẫn giữ nguyên nét đẹp thơ mộng vốn có với hệ thống hang động, suối đá kỳ thú... Thiên nhiên đã vô cùng “ưu ái” khi “ban phát” cho vùng đất nghèo này phong cảnh thật hữu tình.

Hoằng Quốc Công Đào Duy Từ

8 năm làm quân sư cho chúa Nguyễn ở Đàng Trong, Đào Duy Từ là một kiệt tướng, một học giả, chính trị gia, chiến lược gia, kiến trúc gia, kỹ thuật gia... đồng thời là người góp phần quan trọng định hình được nhà nước, địa lý, và bản sắc Đàng Trong.

Hoằng Quốc Công Đào Duy Từ được thờ phụng hương khói trang nghiêm. Ảnh: Kiều Huyền

Linh thiêng Đền Khe Rồng

Đền Khe Rồng (hay còn gọi là đền Đức Ông) nằm ở khu phố Vĩnh Long 1, thị trấn Bến Sung (Như Thanh). Sở dĩ di tích có tên là Khe Rồng bởi đền nằm trên bờ sông có tên Khe Rồng chảy uốn lượn như con rồng.

Đền Khe Rồng.

Về làng cổ Tường Vân

Làng cổ Tường Vân nức tiếng với dòng họ Khương - dòng họ đại khoa bảng rất hiếm hoi của nước ta thời Bắc thuộc.

Đền thờ Khương Công Phụ tại làng Tường Vân, xã Định Thành (Yên Định). Ảnh: Vân Anh

Khám phá du lịch cộng đồng ở xã Thạch Lâm

Nhằm khai thác, phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh của địa phương, xã Thạch Lâm (Thạch Thành) đã chú trọng đến việc phát triển du lịch cộng đồng thông qua nhiều cách làm đa dạng, phong phú. Từ đó, không chỉ bảo tồn, phát huy những nét văn hóa truyền thống của đồng bào Mường sinh sống trên địa bàn, mà còn tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân.

Thác Mây đẹp như dải lụa trắng, là điểm du lịch thu hút du khách đến tham quan, trải nghiệm.

Đặc sắc Lễ hội Mường Xia

Khi núi rừng Mường Xia thức giấc trong sắc xuân chan hòa, đồng bào Thái xã Sơn Thủy (Quan Sơn) lại nô nức bước vào ngày hội lớn diễn ra vào ngày 12 tháng Giêng hằng năm, đó là Lễ hội Mường Xia. Đây được xem là dịp để tri ân Tư Mã Hai Đào, người khai phá và gìn giữ vùng đất biên cương.

Tiết mục sân khấu hóa tại Lễ hội Mường Xia năm 2025.

Hàm Rồng - Một vùng thắng tích

Hàm Rồng là một trong những địa danh giàu ý nghĩa lịch sử, văn hóa và cảnh quan thiên nhiên của TP Thanh Hóa nói riêng, xứ Thanh nói chung. Nằm bên bờ sông Mã hùng vĩ, địa mạo Hàm Rồng như một tâm điểm kết nối mọi vùng đất của tỉnh, vừa mang vẻ đẹp thơ mộng, vừa chất chứa những giá trị lịch sử và văn hóa sâu sắc.

Sa bàn “Hàm Rồng thắng tích” tại phòng trưng bày Ban Quản lý di tích lịch sử văn hóa Hàm Rồng.

Thăm đền Hổ Bái, nhớ công đức người xưa

Di tích lịch sử kiến trúc - nghệ thuật đền Hổ Bái tọa lạc tại thôn 2, xã Yên Trường (Yên Định). Đây là ngôi đền cổ hàng nghìn năm tuổi, là niềm tự hào của cấp ủy, chính quyền, Nhân dân địa phương.

Di tích lịch sử kiến trúc - nghệ thuật đền Hổ Bái.

Theo Địa chí xã Yên Bái (cũ) và Thần phả làng Hổ Bái, đền Hổ Bái thờ thần Lạc Hầu Hợp Lang - người con thứ mười một của Vua Hùng. Trong một lần theo dòng sông Mã tìm đến đất Trang Trân Bái ở huyện Yên Định (nay là làng Hổ Bái), Hợp Lang nhận thấy nơi đây là vùng đất linh thiêng nên cho quân lính xây dựng ngôi đền gần dòng sông Mã. Ngôi đền chính là đền Hổ Bái ngày nay. Sau khi xây dựng đền xong, Hợp Lang trở về thủy cung.

Khám phá quy trình sản xuất miến dong tráng tay truyền thống

Xã Ngọc Liên, huyện Ngọc Lặc, từ lâu đã nổi tiếng với nghề làm miến dong thủ công truyền thống. Không chỉ đơn thuần là một nghề mưu sinh, làm miến dong tại Ngọc Liên còn mang đậm nét văn hóa truyền thống của vùng quê Bắc Trung Bộ.

Củ dong riềng được trồng ở đất đồi Ngọc Lặc, mỗi năm chỉ có 1 vụ và thường được thu hoạch sau khoảng 7,8 tháng. Người dân ở đây cho biết củ dong khi thu hoạch vào tháng 10 âm lịch sẽ cho chất lượng tốt nhất.

Về thăm Trù Ninh

Cách trung tâm huyện Hoằng Hóa chỉ vài cây số, làng Trù Ninh, xã Hoằng Đạt (Hoằng Hóa) có lịch sử lập dựng và phát triển khoảng 5 thế kỷ. Ở Trù Ninh hôm nay, trong không gian văn hóa làng truyền thống là những di tích lịch sử văn hóa gắn liền với tín ngưỡng, được người dân giữ gìn và phát huy giá trị.

Di tích lịch sử văn hóa đền, chùa làng Trù Ninh là “điểm tựa” tâm linh cho người dân địa phương. Ảnh: Khánh Lộc

Về Yên Trường xem lễ hội Kỳ Phúc

Ngược dòng lịch sử, làng Yên Trường là một trong những làng cổ nằm trong vùng đất quý “Tiền tam Yên, hậu ngũ Phúc”. Khi xưa, Yên Trường còn có tên gọi là An Trường. Theo sử liệu địa phương và qua lời kể của các cụ cao niên trong làng thì Yên Trường là mảnh đất có khí thiêng sông núi tụ về nên được Nhân dân ngợi ca là “đất lành chim đậu”.

Một trong các nội dung trong phần lễ của lễ hội Kỳ Phúc, thôn Yên Trường, xã Thọ Lập (Thọ Xuân).

Về với Lễ hội Phủ Suối

Làng Mỹ Quan, xã Hà Vinh (Hà Trung) là vùng văn hóa đa sắc màu với những ngày hội mùa, hội làng, đa dạng trò chơi, trò diễn dân gian. Đặc biệt, về với lễ hội Phủ Suối chúng ta sẽ thấy bức tranh văn hóa này đã được dệt nên nhờ cả cộng đồng dân cư.

Đội tế lễ nữ quan làng Mỹ Quan thực hiện các nghi lễ. Ảnh: CTV

“Đài vọng cảnh” giữa phố biển

Đến với Sầm Sơn, du khách không chỉ được đắm mình trước vẻ đẹp của bãi biển trong xanh, hiền hòa thơ mộng mà còn dễ dàng bị cuốn hút bởi nhiều di tích, danh thắng vốn mang trong mình những câu chuyện hay một đời sống riêng. Trong đó, đền Độc Cước gắn với các lễ hội liên quan là một ví dụ điển hình.

Đoàn rước kiệu của các phường, xã tại lễ hội Cầu Phúc.

Ngày xuân thăm đất Lam Kinh

Ẩn mình giữa vùng đất địa linh nhân kiệt, Khu Di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh, thị trấn Lam Sơn (Thọ Xuân) cuốn hút bởi vẻ đẹp vừa bề thế, vừa tôn nghiêm. Đến thăm khu di tích vào một ngày xuân ấm áp, chúng tôi thành kính nhớ về công lao to lớn của các bậc tiền nhân. Chuyến đi này không chỉ là một hành trình về mặt địa lý, mà còn là hành trình tâm linh, kết nối quá khứ với hiện tại.

Khu Di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh, thị trấn Lam Sơn (Thọ Xuân) thu hút đông đảo khách du lịch đến tham quan vào dịp đầu xuân. Ảnh: Tăng Thúy

Đặc sắc lễ hội Sòng Sơn - Ba Dội

Từ xa xưa, đền Sòng Sơn (thị xã Bỉm Sơn) đã nổi tiếng linh thiêng, thu hút đông đảo Nhân dân và du khách thập phương nô nức về đây dâng hương, vãn cảnh quanh năm. Đặc biệt, lễ hội Sòng Sơn - Ba Dội (ngày 26/2 âm lịch) với những nghi lễ đặc sắc thu hút hàng nghìn du khách về đây trẩy hội, với niềm tin sẽ được Thánh mẫu Liễu Hạnh phù hộ độ trì cho cuộc sống an khang, thịnh vượng.

Lễ hội Sòng Sơn - Ba Dội với những nghi thức văn hóa truyền thống đặc sắc, thu hút đông đảo Nhân dân và du khách tham gia.

Nghi thức lễ hát múa ăn mừng dưới cây bông của đồng bào dân tộc Thái

Nằm trong khuôn khổ các hoạt động của ngày hội “Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc” xuân Ất Tỵ 2025, tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) bà con đồng bào dân tộc Thái đến từ huyện Như Thanh, tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức tái hiện trích đoạn nghi thức lễ hát múa ăn mừng dưới cây bông (Kin Chiêng Boọc Mạy) đặc sắc.

Lễ vật cúng trong lễ Kin Chiêng Boọc Mạy. Ảnh: Hoàng Tâm

Kin Chiêng Boọc Mạy là lễ tục tiêu biểu, đặc sắc của đồng bào dân tộc Thái, đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia năm 2017. Lễ tục Kin Chiêng Boọc Mạy được diễn ra vào dịp đầu năm mới, nhằm mục đích tạ ơn thần linh, mở hội ăn mừng sau một năm lao động để cầu cho dân làng bình an, mạnh khỏe, ngô lúa tốt tươi…

Linh thiêng Lễ hội Phủ Na

Sáng 27-8 (tức 1-8 âm lịch), đông đảo bà con Nhân dân và du khách thập phương nô nức trở về Phủ Na để dâng hương tưởng nhớ những người có công với đất nước, đồng thời cầu mong mọi sự may mắn, bình an… Đây là lễ hội truyền thống Phủ Na kỳ hội tháng 8 diễn ra hằng năm.

Phủ Na hay còn gọi là Na Sơn động phủ thuộc xã Xuân Du, huyện Như Thanh. Khi tín ngưỡng của đạo Mẫu - Liễu Hạnh du nhập về Xuân Du thì tại đây đã có tín ngưỡng thờ Tản Viên, mẹ Âu Cơ và Chúa Cửa rừng (chúa Thượng ngàn). Vì vậy, tín ngưỡng thờ Mẫu đã hòa phối cùng tín ngưỡng của người Mường cùng tồn tại, phát triển, được thể hiện ở hệ thống thờ tại Phủ Na.

Làng Lú Khoen trên đất Mường Rặc xưa

Làng Lú Khoen nằm trong không gian đất Mường Rặc xưa, nay là thôn Quang Thái Bình, xã Quang Trung (Ngọc Lặc) có đồi Tô, suối Rùa gắn liền chuyện kể thuở “đau đẻ” của vũ trụ với "mụ Dạ Dần" bước ra từ Mo sử thi "Đẻ đất, đẻ nước"...

Miếu làng Lú Khoen là nơi người dân thờ “mụ Dạ Dần” và những người có công với làng. Ảnh: Khánh Lộc