Nối dài bức thổ cẩm trên núi

Trong dòng chảy văn hóa của đồng bào Dao, thêu thổ cẩm là điểm nhấn độc đáo. Theo thời gian, với sự xuất hiện của quần áo may sẵn, những bộ trang phục được thêu tay truyền thống ngày càng hiếm gặp ở các bản làng vùng cao. Trước nguy cơ mất đi bản sắc, Hợp tác xã Thiên An (xã Phủ Thông) đã phối hợp tổ chức những lớp học thêu thổ cẩm.

Chị Lý Thị Quyên dạy học viên những đường thêu đầu tiên.

Chuyện kể bên đồi Giang

Ngày 1/9/1954, tại đồi Giang, xóm Thắng Lợi, xã La Bằng, tỉnh Thái Nguyên, Đại Sứ Trung Quốc La Quý Ba đã trình Quốc thư lên Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đã hơn bẩy mươi năm, nhưng sự kiện còn tươi mới, đầy ắp niềm tự hào trong lòng người Thái Nguyên.

Du khách tham quan gian trưng bày các hình ảnh, tư liệu Bác Hồ tiếp Đại sứ Trung Quốc trình Quốc thư với Chính phủ Việt Nam.

Dưới nếp nhà sàn nghe chuyện Tân Đô

Giữa nhịp sống gấp gáp hôm nay, Tân Đô vẫn lặng lẽ giữ riêng mình một khoảng trời Thu yên bình. Những ngôi nhà sàn nép mình theo sườn đồi, hiên gỗ mát rượi, tiếng then khi gần khi xa hòa cùng gió núi. Người Nùng nơi đây vẫn giữ nhịp sống chậm rãi, mở lòng đón khách nhưng chẳng rời bỏ nếp xưa.

Một góc Tân Đô xanh mướt, tuyệt đẹp.

Bánh chưng cá: Hương vị của núi rừng

Ở Thái Nguyên người Tày sống tập trung đông nhất ở khu vực phía Bắc tỉnh, chiếm 54%. Trong ẩm thực của người Tày có những nét đặc trưng mà nhiều khách du lịch thích thú khi được khám phá, bánh chưng cá là một trong những nét đặc trưng đó.

Người dân thôn Chợ Giải, xã Phúc Lộc gói bánh chưng cá. Ảnh: Việt Hùng

Rừng xanh trái ngọt Quân Chu

Giữa thung lũng xanh mướt nằm nép mình bên dãy Tam Đảo hùng vĩ, Voi Valley hiện lên như một bản hòa ca dịu dàng giữa thiên nhiên nguyên sơ. Tiếng suối róc rách len lỏi qua kẽ đá, gió mơn man qua những tán cây già, đưa hương thơm cỏ dại và nhựa rừng thoảng vào từng nhịp thở khiến người ta như được rũ bỏ hết những bụi bặm thị thành.

Du khách hào hứng với những trải nghiệm tại Voi valley.

Voi Valley là khu Glamping thuộc xã Quân Chu, một địa điểm lý tưởng giúp bạn có thể hòa mình với thiên nhiên. Chỉ cách trung tâm tỉnh chừng 1 giờ lái xe, cung đường đưa bạn đến nơi này cũng vô cùng bắt mắt với những dãy núi chập chùng, mây vờn đẹp như một bức tranh.

'Giữ hồn' văn hóa Dao Đỏ qua nghi lễ cấp sắc

Cấp sắc là nghi lễ tín ngưỡng có ý nghĩa quan trọng bậc nhất trong cuộc đời của mỗi người đàn ông dân tộc Dao. Lễ cấp sắc còn hàm chứa ý nghĩa nhân văn, là một nét đẹp văn hóa được cộng đồng người Dao Đỏ ở Bản Cuôn 2, xã Chợ Đồn gìn giữ và phát huy.

Lễ cấp sắc của anh Triệu Quý Bảo ở thôn Bản Cuôn 2, xã Chợ Đồn.

Nghĩ lại lễ cấp sắc của mình cách đây hơn 1 năm, anh Triệu Quý Bảo ở thôn Bản Cuôn 2 vẫn thấy bồi hồi, lòng vui như mở cờ. Anh nhớ, ngày trọng đại đó kéo dài liên tục ba ngày hai đêm, nhà vui như có hội. Bà con trong thôn và bạn bè thân hữu đến chung vui, chúc mừng anh Bảo và 02 người cháu trai trong họ.

Hai căn cứ - một trái tim kháng chiến

Giữa rừng xanh Việt Bắc, ATK Chợ Đồn và ATK Định Hóa là hai an toàn khu quan trọng trong kháng chiến chống thực dân Pháp.

Di tích lịch sử đồi Pụ Đồn, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì Lễ phong quân hàm Đại tướng đầu tiên của Quân đội ta cho đồng chí Võ Nguyên Giáp (năm 1948). Ảnh minh họa

Dưới tán rừng Khuôn Mánh

Ngày 15/9/1941, dưới tán rừng Khuôn Mánh, xã Tràng Xá (Võ Nhai), Trung đội Cứu Quốc quân II, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam, được thành lập. Đã 82 năm trôi qua, nhưng sự kiện mùa Thu năm ấy còn tươi mới trên trang vở học trò. Rừng Khuôn Mánh cũng trở thành một "địa chỉ đỏ" giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ cháu con trên mọi miền Tổ quốc tìm về.

Ngày 12/12/1994, Di tích rừng Khuôn Mánh - nơi thành lập Trung đội Cứu Quốc quân II, được Nhà nước công nhận Di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Trong dòng chảy của lịch sử cách mạng Việt Nam, rừng Khuôn Mánh lưu dấu một sự kiện trọng đại, được ví như một bến đỗ, triệu tập những con người quả cảm mang trái tim yêu nước, đó là những cán bộ, đội viên Trung đội Cứu Quốc quân II. Từ đây, ngọn lửa yêu nước, lòng căm thù giặc sâu sắc bùng lên thành phong trào cách mạng, lan tỏa rộng rãi ra các vùng lân cận.

Gạo nếp Tài – Dẻo thơm từ nguồn cội

Nếp Tài là giống lúa truyền thống của đồng bào dân tộc Dao Quế Lâm ở xã Thượng Minh, tỉnh Thái Nguyên. Trước đây, giống lúa này được người dân canh tác nhỏ lẻ, chủ yếu phục vụ nhu cầu của gia đình. Đến nay, sản phẩm đã được công nhận và xếp hạng OCOP 4 sao, mở ra hướng phát triển kinh tế cho đồng bào các dân tộc thiểu số ở một số xã phía Bắc của tỉnh.

Sản phẩm gạo nếp Tài của Hợp tác xã Yến Dương đạt OCOP 4 sao.

Đình Cù Vân - Một chứng tích lịch sử

Đã 80 năm trôi qua, nhưng sự kiện lịch sử trọng đại diễn ra tại đình Cù Vân (xóm Đình, xã An Khánh, nay là xóm 8) vẫn còn vẹn nguyên trong lòng người. Bởi đó là kí ức của thời “đất nước đứng lên”. Nơi được lịch sử lựa chọn làm địa điểm dừng chân, tụ nghĩa của đoàn quân cách mạng.

Đình Cù Vân được nhân dân trong vùng công đức xây dựng lại.

Đồi Pù Cọ - Nơi gặp gỡ đoàn quân Nam tiến và Bắc tiến

Tháng Tám lịch sử, chúng tôi về đồi Pù Cọ, dải đất yên bình tại xã Nghĩa Tá, nơi ghi dấu sự kiện 2 đoàn quân Nam Tiến và Bắc Tiến gặp nhau, mở ra chặng đường quyết định cho thắng lợi của Cách mạng Tháng 8-1945.

Pù Cọ, tiếng dân tộc Tày nghĩa là “đồi cọ”. Như đúng tên gọi, trên con đường dẫn lên điểm di tích lịch sử này có rất nhiều cây cọ đang vươn mình xanh tốt, tán lá rộng xòe ra như những chiếc ô khổng lồ che chở cho đoàn quân cách mạng năm xưa. Đồi Pù Cọ được xếp hạng Di tích lịch sử cấp Quốc gia từ năm 1996.

Lịch sử còn ghi, thực hiện chỉ thị của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, đầu năm 1943, lãnh đạo hai căn cứ Cao Bằng và Bắc Sơn - Võ Nhai đã họp tại Lũng Hòa (Hòa An, Cao Bằng) trao đổi kinh nghiệm xây dựng Mặt trận Việt Minh, xây dựng lực lượng vũ trang, căn cứ địa.

Chợ chè Trại Cài truyền thống trong hiện đại

Từ sáng sớm, khi sương chưa tan, chợ chè Trại Cài thuộc xã Đồng Hỷ, đã bắt đầu nhộn nhịp tiếng nói cười, cân đo, ngã giá của người mua, người bán. Nằm trong vùng nổi danh là “Tứ đại danh trà” của tỉnh Thái Nguyên, chợ chè Trại Cài vẫn giữ nguyên những nét truyền thống: là nơi giao lưu buôn bán và lưu giữ những giá trị văn hóa lâu đời của đất chè.

Bàn thử chè của anh Dương Văn Bộ luôn đông khách.

Đánh bắt 'lộc trời' trên hồ Ba Bể

Từ bao năm nay, nhiều hộ dân sinh sống ven khu vực hồ Ba Bể thuộc xã Ba Bể vẫn gắn bó với nghề đánh bắt cá. Với bà con, nguồn thủy sản phong phú trong lòng hồ chính là “lộc trời” ban tặng, giúp họ có thêm thu nhập và duy trì cuộc sống ổn định. Nghề đánh bắt cá không chỉ là kế sinh nhai mà còn trở thành một phần quen thuộc trong nhịp sống của người dân ven hồ.

Nghề đánh bắt cá trên hồ Ba Bể gắn bó với người dân địa phương từ lâu.

Tôm cuốn Thùa Lâm

Người dân thôn Thù Lâm, xã Tiên Phong (T.X Phổ Yên, Thái Nguyên) có một món ăn độc đáo và lâu đời, đó là món tôm cuốn tổng hợp. Đặc biệt, món ăn này mới được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam bầu chọn vào Top 100 món ăn ẩm thực, đặc sản tiêu biểu của cả nước trong giai đoạn 2011-2016. 

Tên món ăn “Tôm cuốn Thùa Lâm” khiến chúng tôi băn khoăn, bởi tra cứu mãi mà không thấy ở Thái Nguyên có địa danh Thùa Lâm. Hỏi thăm nhiều cụ cao niên mới vỡ lẽ, Thùa Lâm với Thù Lâm (thuộc xã Tiên Phong, T.X Phổ Yên) là một. Xưa kia, người dân các vùng lân cận thường gọi miền đất Tiên Phong là Thùa. 

Tây Thiên Trúc - Ngôi chùa ghi đậm dấu ấn lịch sử

Di tích lịch sử Trung đội Giải phóng quân Phạm Hồng Thái ở xóm Hoà Bình, xã Quân Chu (Đại Từ). 

Nằm trên sườn đông của núi Tam Đảo, cách Đại Từ và Phổ Yên chừng 20 km, chùa Tây Thiên Trúc thuộc địa phận xóm Hoà Bình, xã Quân Chu (Đại Từ) hiện lên thật cổ kính và trang nghiêm. Xung quanh chùa, cây rừng xào xạc, hương hoa rừng thoang thoảng mùi thơm mát dịu. Đứng trước cổng chùa, phóng tầm mắt ra xa, cả một vùng đồi núi rộng lớn thu vào tầm mắt. Ở mảnh đất Thái Nguyên này, hiếm nơi nào có ngôi chùa mang vẻ đẹp hữu tình như chùa Tây Thiên Trúc. 

Chợ Sông Đào

Vùng đất Phú Thượng (Võ Nhai) trước đây từng có một khu chợ nổi tiếng đi vào thơ ca: “Chợ Sông Đào một tháng sáu phiên / Anh bán nâu, vỏ, kiếm tiền em tiêu”.

Đây là khu chợ duy nhất của cả một vùng rộng lớn Bắc Sơn - Võ Nhai. Lúc đầu, chợ có tên là Đình Cả, tọa lạc trên một khu đất bằng phẳng thuộc hữu ngạn sông Dong, ngay ngã ba Gốc Gạo - nơi giao cắt giữa tuyến đường từ Bắc Giang lên Tràng Xá rồi ra thị trấn Đình Cả với Quốc lộ 1B. Khu ngã ba này có một cây gạo rất to, thân thẳng và nở nhiều hoa mỗi độ xuân về.

Bo Táng - nét xưa của Làng Quặng

 Cứ mỗi lần có dịp về xóm Làng Quặng, xã Định Biên (Định Hóa) là tôi thường được nghe mọi người kể về chiếc giếng Làng Quặng với một tình yêu, coi như vật báu của làng nhưng cũng đầy sự bí ẩn. Tôi quyết định trở lại Làng Quặng để tìm hiểu về chiếc giếng.

Làng Quặng không chỉ có một chiếc giếng mà có tới ba chiếc giếng cổ.  Bo Ong (theo tiếng Tày, Bo là giếng) ở Làng Quặng A, Bo Táng và giếng Chùa ở Làng Quặng B. Tuy nhiên, theo các cụ kể lại, Bo Táng là chiếc giếng ở cuối làng đã có hàng trăm năm, được thường xuyên sử dụng và chứa đựng nhiều điều bí ẩn hơn cả.

Tiến sĩ Nguyễn Cấu

Khu Lưu niệm Tiến sĩ Nguyễn Cấu. 

Rêu phong, cổ kính, gần 500 tuổi, nhưng Khu Lưu niệm Tiến sĩ Nguyễn Cấu, ngự ở xóm Phong Niên, xã Tân Hương (T.X Phổ Yên) luôn tươi mới bởi hằng ngày cháu, con dòng họ Nguyễn, và nhân dân thập phương về hương khói phụng thờ. 

Tiến sĩ Nguyễn Cấu có tên tự là Phúc Trung, sinh năm 1442, tại làng Thanh Thù, tổng Tiểu Lễ, huyện Thiên Phúc, phủ Bắc Hà, xứ Kinh Bắc, nay là xóm Thanh Xuân, phường Đồng Tiến (T.X Phổ Yên). Năm 21 tuổi (1463) cụ đỗ Tiến sĩ (Tên của cụ được khắc trên bia đá ở Văn Miếu Quốc Tử Giám - Hà Nội). Sau khi vinh quy bái tổ, cụ được triều đình bổ nhiệm làm quan, được Vua Lê Thánh Tông ban tặng tên Cấu (Nguyễn Cấu). 

Đồn Đình Cả - Nơi lưu giữ giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học

Địa điểm di tích đồn Đình Cả thuộc xóm Tiền Phong, thị trấn Đình Cả, là một trong những di tích lịch sử quan trọng gắn với giai đoạn tiền khởi nghĩa và cuộc đấu tranh giành chính quyền của nhân dân các dân tộc huyện Võ Nhai. Di tích này chứa đựng nhiều giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học.

Theo các tài liệu lịch sử, đồn Đình Cả được thực dân Pháp cho xây dựng năm 1914 sau khi chiếm được Võ Nhai, nhằm kiểm soát và trấn áp phong trào cách mạng ở địa phương. Đồn được xây dựng khá kiên cố trên một ngọn đồi cao, với các lô cốt bằng đá vôi và bê tông, kết nối với nhau bởi hệ thống giao thông hào. Lực lượng địch đóng tại đây gồm 2 trung đội lính khố xanh dưới sự chỉ huy của tên Đồn trưởng người Pháp, được trang bị các loại súng máy, súng trường. Đây là đồn mạnh nhất và có vị trí trọng yếu của địch ở Võ Nhai, từ đây chúng có thể khống chế toàn bộ phố Đình Cả và tuyến đường từ Thái Nguyên lên Lạng Sơn. 

Đền Đình Cả - di tích lịch sử cấp tỉnh Thái Nguyên

Theo lý lịch di tích và lời kể của các nhân chứng, Đình – Đền Đình Cả được xây dựng vào năm 1920 thờ Hùng Vương, Đức thánh Trần Hưng Đạo, thần Cao Sơn Quý Minh và Tứ phủ. Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, từ năm 1947 đến 1949, khuôn viên Đình – Đền là nơi đóng quân của một bộ phận thuộc Nhà máy Quân giới A3.

Trải qua 2 cuộc chiến tranh, thực hiện “tiêu thổ kháng chiến”, nhân dân trong vùng phải sơ tán đi nhiều nơi, Đình – Đền không được quan tâm tu bổ, không có người trông coi nên bị xuống cấp nặng, một số tài liệu, hiện vật bị thất tán. Sau này, khu đất thuộc khuôn viên Đình – Đền được sử dụng làm trụ sở Hợp tác xã Mua bán huyện Võ Nhai, làm trụ sở UBND thị trấn Đình Cả từ 1991 đến 1993.