2 thg 5, 2018

Chư Pah (Gia Lai): Thiên đường xanh của Gia Lai

Cánh đồng chè tuyệt đẹp ở Chư Pah. 

Mây xanh, hoa lá bung nụ cùng nhau hòa quyện giữa bầu trời huyện Chư Pah, Gia Lai. Trên cao nhìn xuống, những cánh đồng cỏ xanh nhưng những tấm lụa sặc sỡ, vắt ngang qua đỉnh núi Chư Đăng Ya - một thắng cảnh nổi tiếng của vùng Tây Nguyên. 


Chư Pah tháng 4 nắng vàng. Trên cao mây bồng bềnh, phủ trắng cả những quả đồi xanh ngát. Đến Chư Pah, không ghé cánh đồng chè là sự thiếu sót của du khách. Ở Gia Lai, nếu cánh đồng chè Chư Pah "khiêm nhường" chọn vị trí cảnh đẹp thứ 2 thì không đồi chè nơi nào "dám" chọn vị thế số 1. Cánh đồng chè ở đây được phân ô, chia luống thắng tắp. Những bông hoa muồng vàng nở rộ, điểm xuyến như tô vẽ, khắc họa nên một bức tranh tuyệt đẹp.

Tháp Ponagar cổ kính, huyền ảo

Tháp Poh Nagar. 

Tôi bị hấp dẫn bởi văn hóa Chămpa vì trót say mê giai điệu u uất, thần bí đến lạ kì của nhạc Chăm trong các ca khúc của nhạc sỹ Amư Nhân như Bến nước tình yêu, Ápsara vũ nữ Chăm. Người ta gọi ông là người giữ hồn âm nhạc dân gian văn hóa Chămpa. 

Có thể nói, Tháp bà Ponagar là đặc trưng cho sự giao thoa của hai dòng văn hóa tín ngưỡng Việt-Chăm. Cho đến nay, cách thức xây dựng các tháp Chăm vẫn còn là một câu hỏi lớn với nhiều giả thiết. Người ta thắc mắc, qua nhiều biến cố, thăng trầm mà các di tích trên vẫn còn bền bỉ, nguyên vẹn cũng là một điều hiếm thấy.

Tận thấy lễ cúng cầu mưa của người Jrai Phú Thiện

Vào một ngày nắng nóng nhất của mùa khô tháng tư hàng năm, người Jrai Phú Thiện thường tổ chức các lễ cúng cầu mưa rất trọng thể. ​

Thường xuất phát ở các cộng đồng cư dân nông nghiệp sống ở vùng nắng nóng khô hạn, nghi lễ cúng cầu mưa là sự bày tỏ ước mong, khát vọng của cư dân vùng đất đấy, để có mưa, có nước làm nông nghiệp. ​Người Jrai ở thung lũng Phú Thiện và Ayun Pa, Krông Pa sống ở rốn hạn.

Hàng ngàn đời, ở đây chỉ có 2 mùa hết sức khắc nghiệt là mùa khô và mùa mưa, trong đó mùa khô kéo dài đến bảy tám tháng trong một năm. Người dân ở đây có rất nhiều truyền thuyết về việc họ đi tìm nước. Có cả cái chết, có sự hy sinh tình yêu, hy sinh tính mạng... để cộng đồng có nước. ​Ở đây cũng từng là nơi xuất hiện vua lửa (Pơ tao Pui) để lại trong đời sống nhiều giai thoại và cả những câu chuyện thật về sự tồn tại và uy quyền của một ông vua không ngai, ông này có một chức năng lớn nhất, vĩ đại nhất là... cúng cầu mưa cho cộng đồng. ​

Giếng Vua, giếng làng

Rải rác dọc các tỉnh ven biển miền Trung có rất nhiều giếng nước được người dân đặt cho một tên gọi chung là “giếng Vua”.

Thời phong kiến, cái gì thiêng liêng nhất, huyền nhiệm nhất, không ai có thể làm được, thay thế được thì được gán cho vua. Ví dụ như một số giếng nước dọc các tỉnh miền Trung, người dân không lý giải được vì sao nó không bị nhiễm mặn, dù nằm sát mép biển, thì họ cho đó là giếng do vua sai người đào nên nó mới ngọt bốn mùa như thế.

Thường thì những cái giếng ấy mang hai tên, một là tên vùng đất đó và một tên chung là giếng vua. Như ở đảo Lý Sơn, giếng nước nằm cạnh khách sạn Mường Thanh hiện nay, vừa có tên Xó La, lại vừa mang tên giếng Gia Long. Còn ở thôn Thanh Thủy, xã Bình Hải (Bình Sơn), người dân làng biển này gọi là giếng Vương, tức là giếng do vua sai đào.

1 thg 5, 2018

Chợ Xã Tây

Thiệt ra tui đâu có quan tâm tới việc đi chợ Xã Tây, vì... có biết đi chợ đâu, hơn nữa chợ này ở Sài Gòn - Chợ Lớn lận, đâu phải ở Biên Hòa. Điều làm tui tò mò là cái tên chợ: Xã Tây.


Nhiều người đều biết rằng Dinh Xã Tây ngày xưa là tòa nhà UBND TPHCM bây giờ, trong cụm từ đó xã nghĩa là thị xã, còn Tây ý chỉ người Pháp. Dinh Xã Tây là dinh thự thị xã của người Pháp. Và ai cũng biết là Dinh Xã Tây (thời Pháp) hay Tòa Đô chánh (thời VNCH) hay UBND TPHCM (thời nay) nằm ở đường Lê Thánh Tôn, quận 1. Nhưng cái chợ Xã Tây thì nằm tuốt ở quận 5, Chợ Lớn lận. Chợ Xã Tây phải nằm gần dinh Xã Tây chớ, lẽ nào xa như vậy?

Vẻ đẹp hoang sơ của hang đá giữa hồ bản Vẽ

Hang đá Thằm Kèo, trong tiếng Thái có nghĩa là "tấm gương soi" giữa hồ Bản Vẽ thuộc địa phận xã Hữu Khuông (Tương Dương - Nghệ An) còn hoang sơ nhưng ẩn chứa trong nó một vẻ đẹp tiềm ẩn. 

Hang đá Thằm Kèo ở một địa điểm gọi là Khe Hộc, cách trung tâm xã Hữu Khuông, huyện Tương Dương gần nửa giờ ngồi xuồng máy. Trong ảnh là ngọn núi Pu Hộc, trong tiếng thái nghĩa là sự rậm rạp. Ảnh: Hữu Vi 

Gùi có nắp của người M’nông

Gùi là vật dụng gần gũi, phổ biến không thể thiếu trong lao động sản xuất và trong sinh hoạt hằng ngày của dân tộc M’nông nói riêng, cộng đồng dân tộc Tây Nguyên nói chung. Trong đó, gùi có nắp dùng để đựng của quý như: nhạc cụ, trang sức, quần áo,…

Người M’nông đan gùi mới 

Di sản địa chất trong sử thi của người M’nông

Với diện tích trải dài qua 6 huyện, thị xã, nên trong khu vực Công viên địa chất (CVĐC) núi lửa Krông Nô có rất nhiều điểm địa chất tiêu biểu liên quan đến các hoạt động địa chất, hình thành núi lửa. Các điểm địa chất này có nhiều giá trị về mặt khoa học, tự nhiên, lịch sử văn hóa. Đáng nói nữa là từ ngàn xưa, sự hình thành các điểm di sản địa chất này đều được phản ánh qua những câu sử thi (Ót N’drong) của người M’nông.

Điển hình về sự tích núi Nâm Nung, trong sử thi M’nông kể rằng, vào thời đó, các cuộc chiến tranh diễn ra liên miên giữa các thần núi. Trong các trận chiến đó, thần núi Nâm Nung luôn giành chiến thắng và khiến cho các thần núi khác phải khuất phục. Thần núi Nâm Nung luôn mang bên mình chiếc tù và được làm bằng sừng con min (trâu rừng) dùng để kêu gọi, thúc giục quân lính xông trận. Trong các vị thần thì có thần núi Nâm Kar (núi lửa đèo 52) là nữ thần đầy uy lực, không bao giờ chịu khuất phục trước sức mạnh của thần núi Nâm Nung.

Chợ phiên của đồng bào Mông ở Ðắk R’măng

Hiện nay, ở huyện Đắk Glong, đồng bào dân tộc Mông ở xã Đắk R’măng có trên 600 hộ sinh sống, chủ yếu làm nương rẫy. Người Mông di cư mang theo nhiều phong tục truyền thống và được giữ gìn, phát huy trên vùng quê mới. Một trong những nét văn hóa đặc sắc của người Mông là chợ phiên.

Ngày trước, tại huyện Đắk Glong có hai chợ phiên lớn nhất là chợ phiên ở xã Đắk Som và chợ phiên ở xã Đắk R’măng. Tuy nhiên, bây giờ chỉ có chợ phiên ở xã Đắk R’măng là được duy trì và được chính quyền địa phương đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kiên cố.

Chợ phiên của người Mông chỉ tổ chức vào một ngày chủ nhật hàng tuần. Đồng bào, thương lái từ nhiều nơi đổ về trưng bày các loại hàng hóa rất đa dạng, phong phú, từ đồ thổ cẩm, quần áo, hàng mỹ nghệ, dụng cụ sinh hoạt trong gia đình, công cụ sản xuất cho đến các món ẩm thực như chè, thịt dê, thịt trâu… 

Ở chợ phiên, nhiều nhất vẫn là các mặt hàng váy áo thổ cẩm truyền thống của người Mông 

'Lạc lối' giữa rừng bướm ở vườn quốc gia Cúc Phương

Cuối tháng 4 đến tháng 5, từng đàn bướm tại vườn quốc gia Cúc Phương bừng tỉnh giấc, bay ra khỏi tán cây rừng để sưởi nắng, tạo nên khung cảnh huyền ảo như trong truyện cổ tích.

Cách Hà Nội khoảng 120 km về phía tây nam, vườn quốc gia Cúc Phương nằm trên địa phận 3 tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa, Hòa Bình, việc di chuyển tới đây khá thuận lợi. Không chỉ là nơi tham quan, nghỉ dưỡng với hang động người xưa, cây trò ngàn năm hay trung tâm cứu hộ linh trưởng, vài năm gần đây rừng Cúc Phương còn được nhiều người biết đến với đặc sản là những đàn bướm bay ngợp trời vào mỗi dịp cuối xuân, đầu hạ. Ảnh: Hàn Việt Anh